Weerlegging van de mythe dat religie de meeste oorlogen veroorzaakt zou hebben

Hun nerveuze blikken veranderden in zelfverzekerde glimlachen.

Geschreven door Brett Kunkle.
Vertaald door ‘Abdoellaah Bekx.

“Religie is de oorzaak van de meeste oorlogen,” verklaarde onze atheïstische gast. Enkele studenten keken mij nerveus aan, hopende dat ik mij in de discussie zou mengen. Maar ik bleef stil zitten en reageerde niet. In plaats daarvan wachtte ik totdat de training van de studenten haar vruchten zou afwerpen. We waren in Berkeley op een missiereis met meer dan 60 middelbare scholieren en staf. Onze atheïstische spreker, Victor, uitte diverse bezwaren tegen religie, waaronder: “En religie kan verweten worden voor vele van die oorlogen.”

De bewering dat religie de oorzaak is van de meeste oorlogen in de menselijke geschiedenis is een cultureel motto geworden. Het wordt zo vaak en met zo veel kracht geuit dat men het is gaan accepteren als een onbetwistbare verklaring. Prominente atheïsten als Sam Harris dragen bij aan deze zienswijze door te stellen dat religie “de meest vruchtbare bron van geweld in onze geschiedenis” is. Richard Dawkins beweert: “Er is geen twijfel dat door de geschiedenis heen religieuze overtuiging een enorme drijfveer voor oorlog en vernietiging is geweest.”

Aangezien we studenten getraind hebben voor deze Berkeley missiereis, hebben we hen uitgerust met een eenvoudige vraag om dergelijke beweringen te ontmaskeren: hoe ben je tot die conclusie gekomen? Als iemand iets beweert, plaats dan de bewijslast op zo iemand door hem te vragen naar zijn redenen die dit ondersteunen. Toen onze atheïstische gast uitgedaagd werd om zijn mening te onderbouwen, kon hij alleen maar de Kruistochten, 9-11 en de Spaanse Inquisitie noemen. Natuurlijk erkennen we de rol van religie in deze specifieke gevallen. Maar drie voorbeelden zijn onvoldoende om de bewering te ondersteunen dat de meeste oorlogen veroorzaakt zijn door religie.

Met een eenvoudige vraag waren de studenten in staat om het gebrek aan bewijs voor deze bewering aan te tonen. Bovendien hielpen we de studenten om de rollen om te draaien door een beroep te doen op geschiedkundige feiten om aan te tonen dat precies het tegenovergestelde waar is: religie is de oorzaak van een zeer kleine minderheid aan oorlogen. Het driedelige Encyclopedia of Wars van Charles Phillips en Alan Axelrod legt de eenvoudige feiten uit. In vijf millennia (5000 jaar) aan oorlogen – 1763 in totaal – waren er slechts 123 (of zo’n 7%) van religieuze aard. Een tweede wetenschappelijke bron, The Encyclopedia of War onder redactie van Gordon Martel, bevestigt deze cijfers en concludeert dat slechts 6% van de oorlogen die opgesomd zijn gelabeld kunnen worden als religieuze oorlogen. Tenslotte weerlegt een verslag uit 2014 van het Institute for Economics and Peace deze mythe opnieuw.

Maar daar lieten we het niet bij. We toonden de studenten dat het eigenlijk nog erger wordt voor de bewering van de atheïst. We kunnen krachtig beargumenteren dat atheïsme, en niet religie, in veel grotere mate verantwoordelijk is voor bloedvergieten. Inderdaad, R.J. Rummel schat in zijn boeken Lethal Politics en Death by Government het seculiere dodental op meer dan 100 miljoen in de twintigste eeuw alleen. Miljoenen mensen zijn gestorven door toedoen van atheïstische regimes zoals Mao Zedong (China), Joseph Stalin (Sovjet-Unie), Adolf Hitler (Duitsland), Vladimir Lenin (Sovjet-Unie) en anderen.

”Net zoals geloof in/vrees voor God als oorzaak wordt aangeduid voor een handeling, zo ook kunnen we afwezigheid van geloof in/vrees voor God als een oorzaak aanduiden voor atheïstische misdadigers.

Deze studenten waren in staat om te zien dat een eenvoudig onderzoek van de feiten religie juist vrijpleit van de schuld voor de meeste oorlogen in de wereld. Bovendien waren we in staat om een gezond scepticisme (terughoudendheid) te kweken jegens atheïstische beweringen. Als de scepticus zo’n ongefundeerde bewering (dat religie de oorzaak zou zijn voor de meeste oorlogen) zo luid en met zo veel kracht uit, welke andere sceptische beweringen zullen er dan snel uiteenvallen op grond van rationeel onderzoek? Nadat de studenten voorzien waren van de feiten, veranderden hun nerveuze blikken in zelfverzekerde glimlachen.

(Lees verder onder de afbeelding.)