Sociale media en vriendschap

Profetische vriendschapsprincipes
voor het tijdperk van de sociale media.

Social media klGeschreven door Omar Usman.
Vertaald door broeder Said.

Ik ben oud genoeg om me een wereld te kunnen herinneren zonder sociale media. Dat betekende het regelen van ontmoetingen met vrienden via de vaste telefoon die gedeeld werd met de hele familie, en we voelden ons modern toen AOL Instant Messenger populair werd. Omgang met een vriend betekende meestal een soort doorlichtingsproces waardoor onze ouders hem eerst leerden kennen alvorens het was toegestaan om samen te gaan basketballen of te gaan fitnessen.

Sociale media kunnen niet langer beschouwd worden als een hype. Aldus dient onze gemeenschap niet te blijven hangen in discussies zoals: “Is Facebook h’alaal?” en: “Zouden we deze platforms eigenlijk wel moeten gebruiken?” De realiteit is onmiskenbaar; dit is de nieuwe vorm van communicatie, punt uit. Dit is hoe we communiceren. Specifieke platformen kunnen veranderen, maar video heeft de radioster al omvergeworpen (bij wijze van spreken). (Zie het artikel Regelgeving aangaande Facebook.)

Wat we nu dienen te bespreken is hoe we de islamitische principes in acht kunnen nemen wanneer we dergelijke platformen gebruiken. De kern van sociale netwerken is vriendschap. Vanuit zakelijk oogpunt is dat contact met klanten. Hoe je het ook bekijkt, het komt er op neer hoe je omgaat met anderen. Laten we met dit in het achterhoofd eens kijken naar drie simpele principes waar rekening mee gehouden moet worden tijdens ons gebruik van sociale media en netwerken.

 

Het eerste principe: je bent wat je volgt

Aboe Moesaa (moge Allah tevreden over hem zijn) verhaalde dat de profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) gezegd heeft (Nederlandstalige interpretatie): “De gelijkenis van goed gezelschap en slecht gezelschap is zoals de eigenaar (een verkoper) van muskus en iemand (een smid) die de blaasbalg bedient. De eigenaar van de muskus kan je gratis muskus aanbieden, of je zal muskus van hem kopen, of je ruikt de goede geur van hem. Wat betreft degene die de blaasbalg bedient, of hij verbrandt jouw kleren, of je ruikt de slechte geur van hem.” (Overgeleverd door al-Boekhaarie en Moeslim.)

Het lijkt zonneklaar, maar soms moeten we de punten verbinden om het geheel te begrijpen. Degenen die we volgen zijn degenen die we vergezellen. Onze vrienden zijn de updates die we zien op Facebook, de mensen die we volgen op Twitter, de foto’s die we zien op Instagram en de mensen die we sms’en op WhatsApp.

Het kan zijn dat je fan bent van een bepaalde atleet en hem volgt, maar wat doe je als hij een foto van zichzelf plaatst waarin hij deelneemt aan bepaalde onislamitische activiteiten? En wat dan wat betreft die ene vriend (die je misschien maar één of twee keer hebt ontmoet, als je hem überhaupt ooit hebt ontmoet) die dagelijks vertelt over hoeveel hij zijn ouders haat? Het is gemakkelijk om je afwijzend uit te laten over deze zaken en te zeggen dat je het er niet mee eens bent, maar de realiteit is dat je deze boodschappen constant toelaat in jouw hart.

Geloof je me niet? Denk dan eens aan hoeveel keer per dag je bezig bent met je gsm. Wanneer je opstaat, onderweg naar school of werk, tijdens pauzes, tijdens bijeenkomsten, tijdens je lunch, in de rij in de winkel, tijdens reclame op tv, op het toilet, voordat je gaat slapen… hoeveel status updates consumeer je elke dag? Het hebben van een vriend of kennis die je slechts enkele keren per jaar ziet en daarmee een relatie onderhoud is iets compleet anders dan het dagelijks zien van 5-10 berichten van diezelfde persoon.

Denk na over hoe jij jouw persoonlijke ruimte vult. Wees strikt over wie je toelaat. Als iemand een slechte of negatieve invloed heeft, weer hem dan, koste wat het kost. De zuiverheid en gezondheid van jouw hart is meer waard dan het verliezen van enkele likes of retweets. (Klik op onderstaande afbeeldingen om ze vergroot weer te geven. Gebruik de afbeeldingen voor da’wah.)

 

 

Het tweede principe: je wordt beoordeeld op basis van je beste vriend

De profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Een man zal de religie van zijn nabije vriend volgen, dus laat eenieder van jullie goed kijken naar degene die hij als nabije vriend neemt.” (Overgeleverd door at-Tirmidzie, 2378; door al-Albaanie als h’asan (goed) geclassificeerd in Sah’ieh’ at-Tirmidzie, 1937.)

Deze overlevering bevat een duidelijke boodschap die we allemaal begrijpen. Maar er zijn ook enkele aspecten die in zekere maten over het hoofd gezien worden. Deze h’adieth geeft een dieper inzicht in het menselijk denken. Als eerste wijst het ons erop dat degenen met wie we omgaan een grotere invloed op ons onderbewustzijn hebben dan sommige van ons willen toegeven. Ten tweede leert de h’adieth ons dat een goede vriendschap betekent dat je elkaar op een diepgaand niveau moet kennen. Het betekent dat wanneer je werkelijk bevriend bent met iemand, je deze persoon zo goed kent dat je comfortabel bent met zijn geloof, ethiek en karakter.

Een valkuil van de sociale netwerken is het idee van hyperconnectiviteit (een soort digitale obesitas). De overvloed aan overbodige connecties geeft soms de valse impressie dat het zinvolle connecties zijn. Brady Quinn, die de quarterback van de Chiefs was toen één van zijn teamgenoten zelfmoord pleegde, zei iets bevattelijk. “Het enige dat mensen altijd hoopvol kunnen proberen weg te nemen, denk ik, is de relaties die ze hebben met mensen,” vertelde Quinn de reporters na de wedstrijd. “Ik weet wanneer het is gebeurd, ik zat en dacht na over wat ik anders had kunnen doen. Wanneer je aan mensen vraagt hoe het met ze gaat, meen je dat dan werkelijk? Wanneer je iemand die aan jou vraagt hoe het met je gaat beantwoordt, vertel je dan echt de waarheid?”

We leven in het tijdperk van sociale netwerken, met Twitter en Facebook, en dat is oké. Maar we hebben contact met onze collega’s, onze familie, onze vrienden, en toch lijkt het erop dat we meer bezig zijn met onze telefoons en andere dingen dan met de werkelijke relaties met de mensen in onze directe omgeving. Hopelijk zullen mensen hiervan leren en proberen om mensen te helpen die het moeilijker hebben dan ze in werkelijkheid laten blijken.

 

Geen internet

 

Meestal zijn je beste vrienden diegenen die je het langst kent. Sterke vriendschappen worden op hun eigen manier getest. Maar tegenwoordig is er geen stimulans meer om je in te spannen wanneer vriendschappen getest worden, om de vriendschap te redden. Men kan nu gewoon naar Facebook gaan en zeggen: “Het maakt niet uit, ik heb toch nog meer dan 600 vrienden om tegen te praten.”

Aldus is er niet heel veel logica nodig om in te zien dat Facebook steeds vaker genoemd wordt als oorzaak voor scheidingen. Mensen gedijen op dit gevoel van connectiviteit. Ze beginnen contacten te leggen met exen met wie ze anders niet zouden praten. Als ze gefrustreerd raken door hun echtgenoten, dan zoeken ze simpelweg iemand anders om mee te praten, want ze weten niet meer hoe ze moeten omgaan met een echte relatie.

Verander je focus van steeds meer verre vrienden en volgers vergaren naar het onderhouden van relaties met de nabije vrienden die je wel hebt. Ze zijn ook een pad naar het Paradijs.

 

Het derde principe: het is niet altijd verstandig om te delen

De profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Houd van degene van wie je houdt tot op zekere hoogte (gematigd), misschien dat hij iemand zal worden die je haat; en haat degene die je haat tot op zekere hoogte (gematigd), misschien dat hij iemand zal worden van wie je houdt.” (Overgeleverd door at-Tirmidzie, 1997.)

Gematigdheid is de naam van het spel. Hoeveel deze term ook gebruikt is, het belang van gematigdheid kan niet voldoende worden benadrukt. Deze h’adieth bevat een duidelijke boodschap: deel niet teveel met mensen, want je kunt er later spijt van krijgen. Dit is iets waar ouders zich op zouden moeten focussen wanneer ze hun kinderen leren hoe ze sociale media verantwoordelijk zouden moeten gebruiken. Niet iedere “vriend” is daadwerkelijk jouw vriend die het beste met je voor heeft. Wat dat betreft zouden scholieren en studenten moeten steunen op de levenservaring van hun ouders, die al veel zijn omgegaan met verschillende soorten mensen en daardoor snel de gevarenvlaggen zullen zien bij mensen die zij zelf niet zien. (Zie Vraag 69: mag een vrouw haar foto op Facebook plaatsen? voor enkele gevaren van het delen van foto’s.)

 

Niet interessant

 

De kern van de zaak is dat sociale media versterkers zijn van afgunst. (Zie het artikel Jaloezie en het boze oog.) Het is gemakkelijk om naar iemands tijdlijn te kijken en daaruit te concluderen dat deze persoon een zorgeloos leven heeft. Mooie familiefoto’s, foto’s van mooie restaurants en leuke reizen, en jij zit daar op je stoel met al je problemen en zorgen. Zo wordt het gemakkelijk om h’asad (jaloezie) te ontwikkelen. Het omgekeerde is ook mogelijk. Wees dus voorzichtig met wat je deelt, want je kunt bij anderen jaloezie opwekken.

Het is ook van groot belang om te vermelden dat jij jouw zonden niet bekend dient te maken. In een poging om mensen te imponeren, zodat zij hen leuk vinden, delen velen foto’s van zichzelf terwijl ze bezig zijn met een vorm van schaamteloos (zondig) gedrag. Maak de zonden die Allah Soebh’aanahoe wa Ta’aalaa (Glorieus en Verheven is Hij) voor jou verborgen heeft niet openbaar! Het omgekeerde geldt ook, wees niet onachtzaam door vrijwillig mensen te volgen die schandelijke zaken publiceren. Ook al druk je niet op ‘vind-ik-leuk’, je kunt ze tenminste uit jouw vriendenlijst verwijderen.

Wanneer het gaat over afkeer hebben van iemand, dan dienen we ook gematigd te zijn. Eén van de meest schadelijke praktijken is online pesten en koeioneren. Een dergelijk gedrag is om één of andere reden extra besmettelijk online. Wanneer mensen iemand een ander persoon zien pesten die zij niet mogen, is het heel gemakkelijk om je te verstoppen achter je toetsenbord en mee te doen. Wees niet gemeen tegen personen die je niet graag mag en zeg niets negatiefs over hen. Blokkeer hen simpelweg of verwijder ze uit je vriendenlijst en ga verder met je leven.

[Toevoeging van uwkeuze.net:]

Ook is het belangrijk dat je jouw goede daden niet bekendmaakt onder de mensen om indruk op hen te maken. De boodschapper van Allah (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Wat ik het meeste vrees voor jullie is de kleine shirk (afgoderij).” Zij zeiden: “Wat is de kleine shirk, O boodschapper van Allah!” Hij zei: Ar-Riyaa-e (te koop lopen met je daden, indruk proberen te maken op mensen etc.). Allah zal zeggen op de Dag der Opstanding, wanneer de mensen beloond of bestraft worden voor hun daden: ‘Ga naar degene tegenover wie je indruk wilde maken in de wereld en zie of je enige beloning bij hem vindt.’” (Overgeleverd door imaam Ah’med.)

We dienen op te letten dat we niet te snel een bericht leuk vinden en delen. We dienen eerst na te gaan of het overeenkomt met de waarheid en geen bid’ah (innovatie), leugen of roddel enzovoort. Allah de Verhevene zegt (Nederlandstalige interpretatie): “O degenen die geloven! Als een faasiq (leugenaar, zondaar) naar jullie komt met een bericht, verifieer het dan, opdat jullie mensen niet schaden met onwetendheid, waarna jullie spijt krijgen van hetgeen jullie deden.” [Soerat al-H’oedjoeraat (49), aayah 6.]

Alle nieuwtjes of geruchten – vooral die afkomstig zijn van personen die je niet kent (of die als onbetrouwbaar bekend staan) – dienen geverifieerd en op juistheid getoetst te worden. Als zij klakkeloos geloofd en doorgegeven worden, kan er veel schade aangericht worden, waarvan men later veel spijt heeft. Alle vormen van achterklap en laster worden veroordeeld. (Zie o.a. het artikel Roddelen – je hebt je broeders vlees gegeten, alsook Het verbod op innovaties – bid’ah.)

Denk dus eerst goed na voordat je iets online plaatst, of je daarmee de Tevredenheid van Allah Ta’aalaa (Verheven is Hij) zult verwerven of juist niet.

Djarier (moge Allah tevreden over hem zijn): “…de boodschapper van Allah (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): ‘Degene die aanzet tot een goede gewoonte (of daad) in de Islaam (door het voorbeeld te geven of anderen er van op de hoogte te brengen), en er wordt naar gehandeld na hem, hij zal dezelfde beloning daarvan (deze daad van goedheid) krijgen als de beloning van degenen die dienovereenkomstig handelen, zonder dat er enige mindering van hun beloningen zal zijn. En wie in de Islaam aanzet tot een slechte gewoonte (of daad) en er wordt naar gehandeld na hem, hij zal dezelfde last daarvan (deze zonde) krijgen als de last van degenen die dienovereenkomstig handelen, zonder dat er enige mindering van hun lasten zal zijn.’” (Overgeleverd door Moeslim.)

[Einde toevoeging.] (Klik op onderstaande afbeeldingen om ze vergroot weer te geven. Gebruik de afbeeldingen voor da’wah.)

 

 

Ik hoop dat onze oemmah begint te beseffen dat sociale media onze levens beheersen op manieren waar we vaak niet bij stilstaan. Het controleren van onze telefoon is niet iets dat we louter doen om de tijd te doden, maar het vervangt zelfs onze computer als belangrijkste apparaat. We moeten verdergaan dan de discussie over de vraag of sociale media goed of slecht zijn en een oprechte discussie starten over hoe deze netwerken onze levens en relaties beïnvloeden. We hebben het hier zelfs niet eens gehad over zaken als overvloed aan informatie, of het verzwakken van onze geestelijke toestand dat ons weerhoudt van simpele dingen zoals smeekbedes te verrichten voor Allah ‘Azza wa Djel (de Almachtige en Majesteitelijke).

Vriendschappen hebben een grotere invloed op onze persoonlijkheid dan we ons realiseren. We kunnen niet langer een onderscheid maken tussen online en offline persoonlijkheden. Beide hebben een reële impact op ons en we moeten kennis opdoen over de islamitische principes en hoe we dienovereenkomstig kunnen leven, ongeacht hoeveel de omgeving rondom jou verandert.

En tot Allah keren wij allemaal terug.

 

Relevante artikelen:

Allahs Boek of Facebook?

Regelgeving aangaande Facebook

Vraag 69. Mag een vrouw haar foto op Facebook plaatsen?

Broeder- & zusterschap in de Islaam (diverse artikelen)

Wanneer vrienden elkaar pijn doen

Letten wij op ons taalgebruik?

De belangrijkheid van akhlaaq – goed gedrag

Tijd is geen geld

Hoe om te gaan met meningsverschillen en het bekritiseren van anderen

 

(Klik op onderstaande afbeeldingen om ze vergroot weer te geven. Gebruik de afbeeldingen voor da’wah.)

 

 

 

 

 

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Salamualeykum! Meld je aan voor onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de laatste updates.

DJazaak Allahu ghairan