Hoe is het om te vasten tijdens Ramadan met een psychische aandoening? Aaliyah deelt haar verhaal.
Vertaald door: Youssef El Bakiouli
Ramadan is de negende maand van de islamitische kalender en een maand waarin moslims van zonsopgang tot zonsondergang vasten.
Voor veel moslims is het een van de mooiste periodes van het jaar. Het is een kans om na te denken over jezelf, spiritueel te groeien door goede daden te verrichten en tijd door te brengen met geliefden en de bredere gemeenschap. Voor degenen onder ons die worstelen met hun geestelijke gezondheid, kan de Ramadan echter een ander verhaal zijn.
Mijn verhaal
In de zomer van 2012 viel Ramadan samen met mijn eerste voorval van een zware depressie. Ik wist dat ik erg ziek was, maar door een depressie ga je altijd aan jezelf twijfelen en dus zei ik tegen mezelf dat mijn ziekte geen goede reden was om niet te vasten. Niet eten en opblijven tot in de vroege uurtjes voor soeh’oer (de maaltijd vóór zonsopgang) verergerde mijn symptomen en tegen het einde van de maand was ik er veel slechter aan toe dan ik aanvankelijk was geweest. Mijn ervaring was zo moeilijk dat ik Ramadan begon te associëren met het gevoel van volslagen hopeloosheid.
Elk jaar als de Ramadan naderde, bekroop mij het nu bekende gevoel van angst, samen met het schuldgevoel dat ik niet de vreugde beleefde die alle anderen leken te voelen. Ik voelde me zo alleen in mijn pijn. Ik kon er met niemand over praten, omdat ik bang was dat ze me zouden vertellen dat ik alleen maar moeite had met vasten omdat mijn geloof niet sterk genoeg was.
Door de stempel die binnen de Zuid-Aziatische gemeenschap en de samenleving als geheel rust op geestesziekten, worden deze onderwerpen maar zelden besproken. Ik kan me voorstellen dat een open dialoog binnen de gemeenschap enorm zou hebben geholpen om die schuldgevoelens te verlichten.
Uitzonderingen op het vasten
Islamitisch gezien zijn er een aantal uitzonderingen op de verplichting om te vasten. Mensen die zwanger zijn, borstvoeding geven of ongesteld zijn, zijn niet verplicht te vasten. Evenmin mensen die op reis zijn. Bovendien is het vasten niet verplicht voor iemand die te ziek is om te vasten (zie ‘ziek zijn in Ramadhaan’ in de verhandeling Ziekte, een vermomde zegen). De meeste mensen zien lichamelijke ziekten als een geldige reden om niet te vasten. Maar helaas kan er een gebrek aan begrip en empathie zijn als het gaat om geestelijke gezondheidsproblemen.
Gelukkig is het bewustzijn in de moslimgemeenschap de laatste jaren toegenomen doordat mensen hun eigen ervaringen delen, vooral met betrekking tot eetstoornissen. De Ramadan kan een grote terugval uitlokken voor iedereen die worstelt met eetstoornissen.
Achteraf gezien en met een groter gevoel van zelfbewustzijn, ben ik beter in staat om te beslissen of ik wel of niet ga vasten, afhankelijk van mijn geestelijke gezondheid.
Hier is wat advies dat ik wilde dat ik had gekregen tijdens mijn eerste jaar waarin ik de Ramadan aanpakte met een psychische aandoening:
- Je geestelijke gezondheid is geen weerspiegeling van je geloof.
- Een psychische aandoening is net zo’n geldige reden om niet te vasten als een lichamelijke ziekte.
- Vertrouw op je eigen oordeel bij het nemen van de beslissing om wel of niet te vasten. (En Allah is op de hoogte van je toestand en intentie.)
- Als je niet in staat bent om te vasten, kun je op andere manieren aan jouw spiritualiteit bouwen, zoals liefdadigheid, bidden en het reciteren of bestuderen van de Koran.
- Het niet kunnen vasten vanwege een gezondheidstoestand maakt je niet minder moslim.
Praktische tips
- Als je medicijnen gebruikt, denk er dan aan om met je arts te overleggen wat je kunt doen voordat je ze aanpast of stopt tijdens Ramadan.
- Als je aan het vasten bent, denk er dan aan om energierijk voedsel te eten (zoals fruit, noten of haver) en veel water te drinken tijdens soeh’oer.
- Probeer een goede routine aan te houden als het gaat om slapen. Met een paar uur slaap voor soeh’oer kom je al een heel eind!
Dit jaar
Dit jaar is het eerste jaar sinds mijn diagnose van depressie waarin ik consequent en gezond heb kunnen vasten. De vrede die ik nu bij het vasten voel, is een wereld van verschil met de tranen en de angst die ik zeven jaar geleden met de Ramadan was gaan associëren. Eindelijk voel ik de verbondenheid en de toegenomen spiritualiteit die gepaard gaan met mindfulness en zelfonderzoek tijdens een gezonde vastentijd. Deze maand is voor mij het bewijs geweest dat het beter wordt. Maar ik zal het niet voor lief nemen; ik ken mezelf goed genoeg om te weten dat als mijn symptomen weer de kop opsteken, de optie om niet te vasten er voor mij is.
Auteur: Aaliyah
(Lees verder onder de afbeelding.)
Ze lijdt aan een psychische aandoening – hoe moet ze bidden en vasten?
Vraag:
Mijn dochter lijdt aan een psychische aandoening (depressie) en afgelopen Ramadan heeft zij niet gevast omdat zij een terugval had gehad en niet volledig op de hoogte was van wat er in haar omgeving gebeurde. Ik lijd al vele maanden met haar mee. Wat moet ik doen? Mijn tweede vraag is: wanneer dit meisje gaat slapen, kan ik haar niet wakker maken voor een gebed totdat zij uit zichzelf wakker wordt vanwege de moeilijkheden die ik met haar heb. Wordt de moeder hiervoor ook verantwoordelijk gesteld bij Allah? Dit meisje is 23 jaar oud en is al 4 jaar ziek. Ze heeft twee keer per jaar een terugval. Bid alstublieft voor haar genezing.
Antwoord:
Alle lof zij Allah.
Ten eerste:
Wij vragen Allah, de Meest Verhevene, om uw dochter te genezen en haar zaken recht te zetten.
Ten tweede:
Als deze ziekte zo ernstig is dat zij gedurende de dag in Ramadan het bewustzijn verliest, dan hoeft zij de dagen die zij gemist heeft niet in te halen, omdat zij in dat geval niet verplicht is te vasten. Maar als de ziekte slechts een depressie is, en zij blijft bij bewustzijn, dan zijn er twee scenario’s:
- Haar ziekte is er een waarvan volgens de artsen hoop op herstel bestaat, in welk geval zij de gemiste dagen moet inhalen wanneer de ziekte eindigt.
- Haar ziekte is er een waarvan er geen hoop op herstel is, in welk geval zij niet verplicht is om te vasten, in plaats daarvan moet zij een arme voeden voor elke dag.
Sheikh Ibn Baaz (moge Allah hem genadig zijn) werd gevraagd: er was een zieke die een deel van de Ramadan niet ziek was, daarna verloor hij het bewustzijn en hij is nog steeds buiten bewustzijn. Moeten zijn zonen het vasten in zijn plaats inhalen?
Hij antwoordde: “Hij hoeft het vasten niet in te halen als hij zijn verstand heeft verloren of bewusteloos is geraakt. Wanneer hij weer bij bewustzijn komt hoeft hij die dagen niet in te halen. Zijn geval is gelijk aan dat van een krankzinnige of een zwakzinnige, die het gemiste vasten niet hoeft in te halen. Maar als zijn bewusteloosheid maar kort heeft geduurd, een of twee dagen, hooguit drie, dan is er niets mis mee om het gemiste vasten in te halen om aan de veilige kant te zijn. Maar als het langer heeft geduurd, dan is hij als een zwakzinnige en hoeft hij ze niet in te halen. Als Allah zijn mentale gezondheid herstelt dan mag hij zijn plichten hervatten.” [Einde citaat uit Madjmoe’ Fatawa al-Sheikh Ibn Baaz (15/209).]
Ten derde:
Als uw dochter niet op tijd wakker wordt om de gebeden te verrichten, en u kunt haar niet wakker maken, dan rust er geen zonde op u in shaa Allaah. Wanneer zij wakker wordt moet zij de gebeden die zij gemist heeft inhalen, want de profeet (Allah’s vrede en zegeningen zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Wie een gebed vergeet of slaapt en het mist, de boetedoening is om het te verrichten wanneer hij het zich herinnert.” (Overgeleverd door Moeslim, 684.)
Maar als het te moeilijk voor haar is om elk gebed op tijd te verrichten, dan mag zij de dhzohr en de ‘asr, en de maghrib en de ‘isha verrichten op het tijdstip van het eerdere of latere gebed, afhankelijk van wat voor haar het gemakkelijkst is.
Shaykh al-Islaam Ibn Taymiyyah (moge Allah hem genadig zijn) heeft gezegd: “Het inkorten van de gebeden mag alleen gedaan worden wanneer men reist, en het is niet toegestaan wanneer men niet reist. Maar het samenvoegen van gebeden mag worden gedaan in gevallen van noodzaak en verontschuldigingen. Als iemand er behoefte aan heeft, mag hij het gebed verrichten tijdens het reizen, of de reis nu lang of kort is. En het gebed mag worden samengevoegd in geval van regen en dergelijke, in geval van ziekte en om andere redenen. Het punt is dat de oemmah ontberingen worden bespaard.” (Einde citaat uit Madjmoe’ al-Fatawa, 22/293.)
En Allah weet het beste.
Relevante artikelen:
Vasten en de maand Ramadhaan (diverse artikelen)
Het gebed (diverse artikelen)
