En de islamitische regelgeving daarover.
Standing Committee for Academic Research and Issuing Fatwas, fatwa nr. 22935, gedateerd 14/3/1425 AH.
Vertaald door ‘Abdoellaah Bekx voor www.uwkeuze.net. [PS: dit artikel is niet bedoeld om alle organisaties over één kam te scheren; er zijn veel organisaties met veel verschillende werkwijzen. Beschouw dit artikel dan ook als een graadmeter om te beoordelen of een bepaalde organisatie toegestaan of verboden is. En Allah weet het het best.]
Alle lof is voor Allah, de Heer der werelden. Allahs zegeningen en vrede zijn met de profeet Moh’ammed, zijn familie en metgezellen en iedereen die hen in het goede volgt.
Multi-level marketing, piramide- of netwerkmarketing kan als volgt samengevat worden: een persoon overtuigen om een product te kopen op de basis dat hij anderen ook overtuigt om te kopen; zij overtuigen op hun beurt ook weer anderen enzovoort. Hoe meer niveaus aan deelnemers er zijn, hoe meer de eerste persoon zal verdienen aan commissie. Elke deelnemer overtuigt anderen om deel te nemen in ruil voor een grote commissie, als hij er in slaagt om nieuwe deelnemers te werven om aan zijn lijst van leden toe te voegen. (De marketing is de belangrijkste motivatie voor deelnemers, niet het product!)
Het Permanente Comité oordeelde dat dit soort handel h’araam (verboden) is, want het doel van deze handel is om commissie te verdienen en niet om het product te kopen. De commissie kan oplopen tot tienduizenden euro’s, terwijl het product niet meer dan enkele honderden euro’s waard is. Elk slim persoon die mag kiezen tussen deze twee opties zal de commissie kiezen. Deze bedrijven maken dan ook gebruik van marketing en reclame van hun product waarbij de nadruk gelegd wordt op de grootte van de enorme commissie die de deelnemer kan verdienen. Zij bieden ook de drijfveer van een grote winst in ruil voor een klein bedrag, namelijk de prijs van het product. Het product dat door dergelijke organisaties op de markt gebracht wordt is slechts een rookgordijn of een middel om deze commissies en winsten te verdienen. Omdat deze commissie de werkelijke reden van de transactie is, is het volgens de sharie’ah (sharia) h’araam wegens verschillende redenen:
1.) Het betreft twee vormen van riba (rente), riba al-fadhl (waarbij sprake is van het uitwisselen van goederen van hetzelfde soort maar verschillende hoeveelheid) en riba an-nasi-ah (waarbij sprake is van uitgestelde betaling van een groter bedrag dan wat betaald zou worden wanneer er meteen betaald zou worden). De deelnemer betaalt een klein bedrag om veel geld te verdienen. Met andere woorden, hij betaalt contant voor contant van een andere hoeveelheid en met uitgestelde betaling. Dit is een vorm van riba (rente) die verboden is volgens de teksten en consensus van geleerden. Het product dat het bedrijf verkoopt aan de tussenpersoon is slechts een misleidende voorstelling van deze transactie; dit is niet wat de deelnemer uiteindelijk voor ogen heeft en het verandert niks aan de regelgeving.
Noot van de vertaler: “Degenen die rente verbruiken zullen niet opstaan (uit hun graven) behalve zoals degene die opstaat terwijl de satan hem slaat wat tot krankzinnigheid leidt. Dat is omdat zij zeiden: ‘De handel is vergelijkbaar met rente,’ hoewel Allah handel toegestaan heeft en rente verboden heeft… …O degenen die geloven! Vrees Allah en neem afstand van wat overblijft van rente indien jullie gelovig zijn. Als jullie dat niet doen, weet dat Allah en Zijn boodschapper (Mohammed ﷺ) jullie dan de oorlog verklaren…” [Nederlandstalige interpretatie van de betekenissen van soerat al-Baqarah (2), aayah 275 + 278-279.] Rente behoort tot de zeven vernietigende zonden! Zie de artikelen De zeven vernietigende zonden en Het consumeren van ribaa (rente). (Einde noot.)
2.) Het is een vorm van gharar (onduidelijke transactie) die verboden is in de sharie’ah, omdat de deelnemer niet weet of hij zal slagen in het vinden van het vereiste aantal kopers (deelnemers) of niet. Ongeacht hoe lang de piramide of netwerk marketing voortduurt, het zal onvermijdelijk een einde bereiken. En wanneer iemand deel gaat nemen aan de piramide, dan weet hij niet of hij in een hoger niveau of level zal zijn en dus winst zal maken, of in de lagere niveaus en dus verlies zal lijden. De kern van de zaak is dat de meeste leden van de piramide zullen verliezen, met uitzondering van de enkelen aan de top. Dus wat er meestal gebeurt is verlies, wat het geval is bij alle onduidelijke en twijfelachtige transacties. Een van twee dingen zal gebeuren, en het is meestal datgene waar men het meest bang voor is. De profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) verbood onduidelijke transacties, zoals is overgeleverd door Moeslim in zijn Sah’ieh’.
Noot van de vertaler: bijvoorbeeld, zo hanteert Young Living een multi-level marketing model, waarbij duizenden onafhankelijke distributeurs geworven worden die rechtstreeks aan klanten kunnen verkopen alsook commissies kunnen verdienen op verkopen aan distributeurs die geworven worden in een hiërarchisch netwerk die ‘downlines’ genoemd worden. Hoewel distributeurs wellicht winst kunnen maken door directe verkoop, er wordt meer geld verdient door commissies op de verkoop door de personen die de distributeurs werven. … De New Yorker berichtte in 2017 dat distributeurs verplicht worden door Young Living om voor $100 per maand in te kopen om in aanmerking te komen voor een commissie. Volgens een openbaar resultatenrekening verdiende in 2016 ongeveer 94% van de actieve leden van Young Living minder dan een dollar, terwijl minder dan een tiende procent (ongeveer duizend Royal Crown distributeurs, degenen aan de top) meer dan een miljoen dollar verdiende. (Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Young_Living.) (Einde noot.)
3.) Bij dit soort transacties is er sprake van het verbruiken van eigendommen van mensen op onrechtmatige wijze, omdat deze contracten niemand voordeel brengen behalve de organisatie en enkele deelnemers die door de organisatie aangemoedigd worden met als doel anderen erin te luizen. Dit is wat verboden is in de Koran, waar Allah zegt (Nederlandstalige interpretatie): “O degenen die geloven! Eet niet onderling elkaars bezittingen op een onrechtmatige wijze…” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 29.]
Noot van de vertaler: imam Ah’med leverde over van Aboe Moesaa al-Ash’arie (moge Allah tevreden over hem zijn) dat de boodschapper van Allah (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) gezegd heeft (Nederlandstalige interpretatie): “Wie zijn wereldse leven liefheeft, benadeelt zichzelf in het Hiernamaals, en wie zijn Hiernamaals liefheeft, benadeelt zichzelf in het wereldse leven. Verkies daarom dat wat eeuwig is boven dat wat tijdelijk is.” (Einde noot.)
4.) Deze transactie houdt het bedriegen en misleiden van mensen in, door het product te tonen alsof dat het doel is van deze transactie, terwijl dat niet het geval is; en door hen te verleiden met grote commissies die men gewoonlijk niet verdient. Dit is een vorm van bedrog die verboden is in de sharie’ah. De profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Eenieder die ons bedriegt behoort niet tot ons.” (Overgeleverd door Moeslim in zijn Sah’ieh’.) En de profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd: “De twee partijen die betrokken zijn bij een transactie hebben zolang als dat zij nog niet uit elkaar zijn gegaan een keuze. Als zij oprecht en eerlijk zijn in hun handelen, dan zal de transactie voor hen gezegend worden. Maar als zij liegen en iets verbergen, dan zal de zegening van hun transactie uitgewist worden.” (Overeengekomen, oftewel overgeleverd door al-Boekhaarie en Moeslim.)
Noot van de vertaler: dit soort systemen omvatten het verleiden van mensen door hen te laten geloven dat ze veel geld kunnen verdienen; ze misbruiken hun liefde voor het verzamelen van bezit. Hebzucht en liefde voor geld behoort nu eenmaal tot de menselijke aard en velen hebben een overmatige begeerte om overbodige, niet noodzakelijke dingen te verzamelen. Ook is er onder veel moslims helaas een gebrek aan religieuze toewijding en verlangen om alleen h’alaal voorzieningen te verdienen. Moge Allah alle moslims leiden en beschermen. (Einde noot.)
Wat betreft de mening dat deze transactie een vorm van bemiddeling is, dit is onjuist. Bemiddeling is een transactie waarbij de bemiddelaar een vergoeding krijgt in ruil voor het verkopen van het product, terwijl bij netwerk marketing de deelnemer een bedrag betaalt om het product te mogen verhandelen. Bemiddeling betekent het verkopen van het product op een werkelijke manier, in tegenstelling tot netwerk marketing waar het verkopen van de transactie het werkelijke doel is, niet het product. Aldus verkoopt de deelnemer aan anderen die weer verkopen aan anderen die weer verkopen aan anderen enzovoort, in tegenstelling tot bemiddeling waarbij de bemiddelaar het product verkoopt aan degenen die het product werkelijk willen. Het verschil tussen de twee is behoorlijk duidelijk.
Noot van de vertaler: de piramide kan alleen groeien als er mensen zijn die het af zullen leggen tegen de belangen van de hogere levels die ontzettend hoge commissies zullen verdienen. Velen zullen bedrogen en voor de gek gehouden worden, want zij zullen wel kopen maar nooit iemand vinden om aan te verkopen. (Einde noot.)
Wat betreft de mening dat de transactie een soort geschenk is, dit is ook onjuist. Ook al zouden we dit accepteren, niet elk geschenk is toegestaan volgens de sharie’ah. Een geschenk dat gegeven wordt in ruil voor een lening is riba (rente). Daarom zei ‘Abd-Allaah ibn Salaam tegen Aboe Boerdah (moge Allah tevreden over hen beide zijn): “Je bent in een land waar riba wijdverspreid is onder hen. Als iemand jou iets verschuldigd is en hij geeft jou een lading stro of een lading gerst of een lading veevoer, dit is riba.” (Overgeleverd door al-Boekhaarie in zijn Sah’ieh’.)
Geschenken zijn onderworpen aan de regels aangaande de reden waarom ze gegeven worden. Daarom zei de profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) aangaande de zakaat-verzamelaar die kwam en zei: “Dit is voor u en dit is wat aan mij gegeven is als een geschenk” (Nederlandstalige interpretatie): “Waarom ga je niet zitten in het huis van jouw vader en moeder en zie of er enige geschenken aan jou gegeven worden of niet?” (Overeengekomen.)
Deze commissies worden alleen maar betaald met als doel om deel te nemen aan het netwerk marketing systeem, ongeacht welke namen er aan gegeven worden, of zij nou geschenken worden genoemd of iets anders. Dat verandert hun aard noch de regelgeving daarop op zijn minst.
Noot van de vertaler: het is gebaseerd op gokken, wat betekent dat iemand geld betaalt in ruil voor de kans om meer geld te krijgen dan wat hij betaald heeft, of hij kan zijn geld verliezen. Dit is wat er gebeurt bij diegenen die deelnemen aan dergelijke systemen. Dit is een van de meest belangrijke en duidelijke redenen waarom het h’araam is. En Allah weet het het best.(Einde noot.)
Kies verstandig, denk als een moslim!
We moeten onszelf trainen om de shari’ regelgeving te volgen en niet misleid te worden door schoonschijnende argumenten. En om onszelf te trainen om de regelgevingen van de sharie’ah te accepteren en te volgen, dienen we enkele principes op te merken die de moslim – die zich overgeeft aan de regels van Allah – zullen helpen om met deze systemen om te gaan, systemen die bedacht zijn door zakelijk ingestelde mensen die Allah niet vrezen.
1.) De fitnah (verleiding) van geld behoort tot de grootste fitan (verleidingen) die de religieuze toewijding van een persoon kunnen beïnvloeden, alsook de zegening van wat hij al heeft aan bezit en kinderen. We moeten hiervan dus op onze hoede zijn en er voor te zorgen dat de bronnen van onze bezittingen toegestaan zijn.
Noot van de vertaler: H’asan al-Basrie zei: “Verkoop dit leven voor het volgende en je zult ze beide verkrijgen. Verkoop het volgende leven voor dit leven en je zult ze beide verliezen.” (Bron: al-Hilyah 2/143.)
2.) Het mijden van twijfelachtige zaken is een principe dat algemeen bekend is in de islam, ook al is iemand niet helemaal zeker dat de twijfelachtige zaak in feite h’araam is. De profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie):
“Wat h’alaal (toegestaan) is is duidelijk en wat h’araam (verboden) is is duidelijk, en daartussen liggen twijfelachtige zaken waarover veel mensen geen kennis hebben. Eenieder die de twijfelachtige zaken mijdt heeft zijn religieuze toewijding en eer beschermd. Maar wie valt in twijfelachtige zaken zal vallen in datgene wat h’araam is.” (Overgeleverd door al-Boekhaarie, 52; Moeslim, 1599.)
(Lees verder onder de afbeelding.)
3.) “Als er wat van dit geld tot jou komt zonder dat je er om vraagt of er op hoopt, neem het dan. Maar denk er niet aan en hoop er niet op.” (Overgeleverd door al-Boekhaarie, 138, in een marfoe’ overlevering.) Dit betekent, blijf niet denken aan geld dat je niet hebt, of laat het jou niet verdrietig maken als je het niet krijgt. Het verbod op het erover denken, dat in deze h’adieth genoemd is, verwijst naar het krijgen van een geschenk of iets dat toegestaan is. Dus wat denk je dan van het blijven denken aan twijfelachtig bezit, of bezit dat h’araam is? Dit zal ongetwijfeld leiden naar meer negatieve gevolgen en dient zelfs nog meer gemeden te worden.
Noot van de vertaler: Ibn al-Qayyim heeft gezegd: “Als je geld in je hand hebt maar niet in je hart, dan zal dit jou niet schaden, ook al is het veel; maar als het in je hart zit, zal het jou schaden, ook al heb je niets in je handen.” (Madaaridj as-Saalikien 1/463.)
4.) “Wie iets opgeeft omwille van Allah, Allah zal hem compenseren met iets beters dan dat.” [Overgeleverd door Ah’med en als sah’ieh’ (authentiek) geclassificeerd door al-Albaanie.] Dit omvat zowel degene die iets h’araam opgeeft als degene die iets opgeeft waarover twijfels zijn.
5.) Gezegend bezit, ook al is het weinig, is beter dan het vermeerderen van je bezit op verboden of twijfelachtige manieren.
6.) De moslim dient zich in te spannen om volledig eerlijk te zijn tegenover zichzelf, om zijn beweegredenen te erkennen waarom hij deelneemt aan dergelijke systemen. Hoopt hij geld te verdienen en heeft hij het product nodig als middel om zijn schuldgevoel te verminderen en blaam af te wenden, of is het product zelf iets wat hij in feite wil? (Wellicht zijn er alternatieven zodat men dit verdienmodel kan mijden.) Men dient voor ogen te houden dat wat men ook aan intenties verbergt, het is bekend bij Allah Die weet wat verborgen is en wat geheim is, en Hij zal de mensen ondervragen daarover en hen daarvoor ter verantwoording roepen.
7.) Ibn al-Qayyim zei: “De definitie en naam veranderen van dingen die h’araam zijn terwijl hun essentie hetzelfde blijft is nog slechter; alsook het proberen om Allah en Zijn boodschapper te misleiden; en beweren dat de islam bedriegerij, bedrog en hypocrisie accepteert; en dat de sharie’ah iets verbiedt omdat het slecht is, maar het dan toestaat wanneer het zelfs slechter wordt. Vandaar dat Ayyoeb al-Sakhtiyaanie zei dat sommige mensen Allah proberen te bedriegen zoals zij kinderen bedriegen. Als zij de zonde begaan gelovend dat het een zonde is die minder ernstig is.” (Ighaathat al-Lahfaan, 1/354.)
8.) Als het bewezen is aan iemand dat iets h’araam is, dan moet hij stoppen met het nadenken daarover en geen spijt voelen dat hij het niet heeft terwijl hij ziet dat anderen het wel hebben. Hij dient Allah te prijzen omdat Hij hem gered heeft en Hem vragen om hem verboden zaken te laten haten, ongeacht hoe groot/mooi zij zijn, en hem altijd helpen om ze te mijden, en hem helpen te strijden tegen zijn nefs (ego) om te stoppen om er over na te denken.
Noot van de vertaler: de profeet (vrede en zegeningen van Allah zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “De strijder op de weg van Allah is degene die zich inspant tegen (de zondige aansporingen van) zijn ziel/ego.” (Overgeleverd door at-Tirmidzie, nr. 1671, waar hij de overlevering als h’asan sah’ieh’ classificeerde.) De inwendige jihad verwijst dus naar de persoonlijke inspanning tegen het ego, om verleidingen, valse begeertes en spirituele gebreken te weerstaan, alsook om daden van aanbidding – zoals bidden, vasten, bedevaart, dzikr (het gedenken van Allah) en liefdadigheid – eigen te maken. Zie het artikel De grotere jihad (over djihaad an-nefs – jihad/inspanning tegen het ego). (Einde noot.)
9.) De regelgevingen van de sharie’ah zijn gebaseerd op complete kennis en wijsheid. Het schenkt aandacht aan het algemeen belang, ook al betekent dit iets waarvan iemand denkt dat het ongunstig is voor zijn persoonlijke belangen. De moslim dient dus niet alleen aan zijn eigen voordelen te denken en de doelen van de sharie’ah te negeren die het algemeen belang tracht na te streven. (Zie het artikel De islamitische sharia.)
Beste moslim broeders en zusters,
er komt een tijd wanneer er geen euro of dollar zal zijn,
alleen h’asanaat (goede daden) en sayyie-aat (slechte daden, zonden),
en er zal niets zijn behalve het Paradijs of de Hel!!
Moge Allah zegeningen zenden op onze profeet Moh’ammed en zijn familie en metgezellen.
Ontleend aan https://islamqa.info/en/answers/40263/ruling-on-business-and-other-scams, waar nog meer details gegeven worden waarom multi-level marketing (MLM) en piramidespellen h’araam zijn.
Relevante artikelen:
Verboden zakelijke transacties
Replica producten – Mag je producten van een bekend merk namaken om het te verkopen?
Zonden heroverwegen: zijn kleine zonden echt klein?
Taqwaa (Godvrezendheid), dat moet je hebben
