De Islaam is geen tegenstander van wereldse kennis, integendeel!
Door sheikh Salmaan al-‘Awdah.
Vertaald door Abdul-Jabbar van de Ven.
[Dit artikel is opgenomen in het bundelboek Kennis – ‘ilm. Klik hier om dit e-boek (PDF-document – 1,26 mb) te lezen en te downloaden.]
Veel jonge mannen en vrouwen in onze colleges en universiteiten hebben het volgen van studies als medicijnen en bouwkunde opgegeven, omdat ze veronderstellen dat zulke studies hen niet tot nut zullen zijn in het Hiernamaals. Ik heb hen horen klagen dat hun studies een vloek voor hen zijn en dat het beter voor hen zou zijn Islamitische kennis te bestuderen dan dat waarmee zij hun levens “verspillen”.
Deze jongeren werken onder het misverstand dat het bestuderen van wereldse kennis en technologie op één of andere manier in strijd is met de Islaam. Zij hebben het gevoel dat hun wereldse studies hen ervan weerhouden werkelijk toegewijd te zijn aan Allah en dichter tot Hem te komen. Op zijn minst hebben ze het gevoel dat het verwerven van zulke kennis niet aangemoedigd wordt door de Islaam en dat er geen zonde of afkeuring op de moslims rust wanneer zij dit verwaarlozen.
De Islaam roept ons op kennis te zoeken in de breedste betekenis van het woord. De profeet (salallahoe ‘alayhie wa sellem) heeft gezegd: “Het zoeken van kennis is een verplichting die rust op elke moslim.” (Soenan Ibn Maadjah.)
De Islaam geeft de voorkeur aan een persoon met kennis boven een onwetende persoon. Allah zegt: “…Zeg (tegen hen, O Moh’ammed): ‘Zijn degenen die kennis hebben gelijk aan degenen die geen kennis hebben?’…” [Soerat az-Zoemar (39), aayah 9.]
Er staan zo’n 750 aya’s in de Qoer’aan die ons aansporen na te denken over het universum om ons heen en alles wat daarin is geschapen en tot onze beschikking staat. De bestudering van het universum is onbetwistbaar het domein van de natuurwetenschappen.
Allah de Verhevene zegt het volgende: “Waarlijk, in de schepping van de hemelen en de aarde, en de opeenvolging van de nacht en de dag, en het schip dat op de zee vaart met wat nuttig is voor de mensen, en wat Allah neerzendt uit de hemel aan water (regen) waarmee Hij de aarde tot leven brengt na haar dood, en dat Hij allerhande bewegende wezens op haar heeft verspreid, en het bestuur van de winden en de wolken die dienstbaar gemaakt zijn tussen de hemel en de aarde, zijn zeker aayaat (tekenen, bewijzen) voor een volk dat verstandig is (#1).” [Soerat al-Baqarah (2), aayah 164.]
<<< Toevoeging van uwkeuze.net. (#1) Voor diegene die niet als een dier rondkijkt, maar intelligent kijkt naar het enorme systeem dat dag en nacht voor zijn ogen aan het werk is en niet verblind wordt door vooroordelen of halsstarrigheid. (Tefhiem al-Qor-aan, Sayyid Aboe al-A’laa Mawdoedie.)>>>
“Waarlijk, in de schepping van de hemelen en de aarde en in de wisseling van de nacht en de dag zijn zeker tekenen voor bezitters van verstand (en die nadenken over de ware aard van dingen).” [Soerat Aal ‘Imraan (3), aayah 190.]
“En tot Zijn tekenen behoort de schepping van de hemelen en de aarde en het variëren van jullie talen en jullie kleuren (#2). Waarlijk, daarin zijn zeker tekenen voor degenen met kennis.” [Soerat ar-Roem (30), aayah 22.]
<<< Toevoeging van uwkeuze.net. (#2) Imaam Ah’med leverde over dat Aboe Moesaa (moge Allah tevreden zijn met hem) zei: “De boodschapper van Allah (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): ‘Allah schiep Aadam van een handvol (aarde) genomen van over de gehele aarde. Vandaar variëren de zonen van Aadam zoals de aarde varieert; dus zijn zij wit en rood en zwart en (kleuren) daartussen, slecht en goed, gemakkelijk of moeilijk – of iets daartussen.’” Dit is ook overgeleverd door Aboe Daawoed en at-Tirmidzie, die zei: “Deze h’adieth is h’asan sah’ieh’.” (Tefsier Ibn Kethier.)>>>
“En Hij is Degene Die voor jullie de sterren maakte, zodat jullie daarmee geleid worden in de duisternissen van het land en de zee. Wij hebben werkelijk de aayaat (bewijzen, verzen, lessen, tekenen) gedetailleerd uitgelegd aan een volk dat weet.” [Soerat al-An’aam (6), aayah 97.]
De eerste aayah die geopenbaard werd aan de profeet (salallaahoe ‘alayihie wa sellem) was een aayah die hem het bevel gaf te lezen. Om deze reden hebben de geleerden verklaard dat kennis de eerste verplichting is die een persoon na moet komen die wettelijk verantwoordelijk kan worden gesteld. [Noot van Abdul-Jabbar: met “een persoon die wettelijk verantwoordelijk kan worden gesteld”, bedoelen we elke volwassene die bij zijn gezonde verstand is. Kinderen of geestelijk gehandicapten worden niet verantwoordelijk gehouden voor hun daden.] Het eerste waarover een persoon kennis dient te hebben, is natuurlijk Allah, Zijn religie en Zijn Openbaring. Deze verplichting omvat uiteindelijk echter alle nuttige kennis, aangezien de eerste stap op elk gebied is dat men er kennis over moet hebben.
Hoe kan het acceptabel zijn voor ons als moslims, het volk dat vóór alles het bevel heeft gekregen te lezen, om de weg van onwetendheid te bewandelen en de strijd voor het verwerven van kennis met de andere naties van de wereld op te geven? Hoe kunnen we dit met name doen in een tijd waarin zij degenen zijn die uitmunten op elk gebied van menselijke kennis? Zij liggen ver op kop, terwijl onze erfenis en ons geloof ons zouden moeten voortstuwen.
Welke brug zal ons helpen de afstand te overbruggen tussen de zuivere waarheid van onze heilige teksten en de miserabele staat van onwetendheid en verkeerd begrip die de levens en de “mindset” van de moslimwereld blokkeert?
Kennis bestaat uit twee soorten: religieuze kennis en wereldse kennis
Wereldse kennis omvat alle takken van wetenschap waarmee we kennis vergaren door onze menselijke ervaring en interactie met het universum dat ons omringt. We verkrijgen deze kennis door de patronen en wetten die in de natuur bestaan te onderzoeken en te overpeinzen.
De studie van wetenschappen en technologie is van het grootste belang voor de verheffing van naties en beschavingen. De moslimwereld heeft deze kennis hard nodig. Eenieder die ogen heeft kan zien hoe zwak we zijn op dit gebied, ondanks de nadruk die de Islaam er op legt. Allah zegt op meer dan één plaats in de Qoer’aan: “Hij is Degene Die jullie uit de aarde heeft geschapen en jullie daarin heeft laten vestigen.”
Allah vertelt ons dat Hij ons heeft laten leven op aarde zolang we leven, en wij dienen het te ontwikkelen, te cultiveren en er op te gedijen. Hoe kan men van ons verwachten dat we dit doen als we niet weten wat onze levens zal verbeteren en wat ons kwaad zal berokkenen?
Allah zegt: “Wanneer het (vrijdag)gebed dan afgelopen is, verspreid jullie dan op de aarde en zoek de gunst van Allah (door te werken etc.) en gedenk Allah veel (en laat dit terugkomen in jullie gedrag), opdat jullie succesvol zullen zijn.” [Soerat al-Djoemoe’ah (62), aayah 10.]
[Noot van Abdul-Jabbar: om de bedoeling van de sheikh met het aanhalen van deze aayah nog duidelijker te maken, citeer ik hier uit het tafsierwerk Zoebdat-oet-Tafsier mien Fath-il-Qadier; (een samenvatting die sheikh Moehammed Soelaymaan ‘Abdoellaah al-Ashqar maakte van de tafsier van imaam ash-Shawkaanie). Dit werk legt uit bij de genoemde aayah: “…verspreid jullie dan op de aarde…”: “Voor handel en het regelen van de zaken die jullie nodig hebben om te leven.” “…en zoek de gunst van Allah”: “Dat wil zeggen: van Zijn rizq (levensonderhoud) die Hij aan Zijn dienaren schenkt, van de winsten die verdiend worden uit transacties en verdiensten.”]
Hier spreekt Allah over handel, investering en economische ontwikkeling. En Allah de Verhevene zegt: “Hij is Degene Die de aarde voor jullie dienstbaar heeft gemaakt. Wandel dan over haar zijden en eet van Zijn voorzieningen. En tot Hem is de opwekking.” [Soerat al-Moelk (67), aayah 15.] Deze aayah zinspeelt op landbouw, landontwikkeling en het rondreizen om op zoek te gaan naar Allah’s Gulheid.
De profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) heeft gezegd: “Als het Laatste Uur komt terwijl één van jullie een jong boompje in zijn hand heeft en hij kan het nog planten voordat hij opstaat, dan zou hij dat moeten doen.” (Moesnad Ahmad.)
Op het gebied van de geneeskunde heeft de profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) gezegd: “Elke ziekte heeft een remedie. Wanneer de remedie wordt toegepast op de ziekte, zal de patiënt genezen worden met de Toestemming van Allah.” (Sahieh Moeslim.)
Hij heeft ook gezegd: “Allah heeft geen ziekte neergezonden, of hij heeft er een genezing voor neergezonden.” (Sahieh al-Boekhaarie.)
Een woestijnbewoner vroeg eens aan de profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem): “Welke soort mensen zijn de beste?” De profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) antwoordde: “Degenen van hen met het beste karakter.” De man vroeg daarna:“O boodschapper van Allah, zouden we medische behandeling moeten zoeken?” De profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) antwoordde: “Zoek medische behandeling, want waarlijk, Allah heeft geen ziekte laten neerdalen zonder hier een genezing voor te laten neerdalen. Zij die kennis hebben over de genezing weten het, en zij die hier onwetend over zijn weten het niet.” (Moesnad Ahmad.)
De profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) verwees naar medische kennis als kennis en naar een gebrek aan kennis hierover als onwetendheid. Hij moedigde ons aan om ons verstand en onze hulpbronnen te gebruiken om te zoeken naar de genezingen voor de ziektes die ons teisteren door ons te vertellen dat deze geneesmiddelen daar op ons wachten om ontdekt te worden en gebruik van te maken.
Hoe kan een volk dat deze religie belijdt en deze teksten volgt, er tevreden mee zijn ondergedompeld te blijven in ongeletterdheid en onwetendheid, terwijl andere naties die niet onze erfenis delen, met grote, veerkrachtige sprongen vooruitgang boeken? Dit is waarlijk iets verwonderlijks!
Het verwerven van kennis op enig gebied van nuttige wereldse kennis is in principe een verplichting die niet voor iedereen individueel verplicht is. Zolang er voldoende mensen in de samenleving deze taak op zich nemen, kan de rest zich met andere zaken bezighouden. Vandaag de dag begint het echter steeds meer een individuele verplichting te worden. We leven in een tijdperk van een ongekende technologische uitdaging, en we zijn getuigen van een onbekwaamheid onder moslims die vrij ontstellend is.
De naties van het Westen zijn bezig hun kennis en hun toepassing daarvan dag en nacht te verbeteren, zodat ze kunnen heersen over de naties die hen omringen. Wij zijn gereduceerd tot deze betreurenswaardige staat van afhankelijkheid, met name op het gebied van geneeskunde, bouwkunde en fabricagetechnologie. Het is voor de moslimwereld niet mogelijk een te volgen voorbeeld te zijn voor anderen tenzij we sterk zijn en in staat zijn vooruit te bewegen. Veel mensen voelen een weerzin tegen de Islaam omdat zij de ellendige situatie zien waar de moslims zich in bevinden; hun economische achtergesteldheid, de misvattingen en leugens die hen plagen en hun intellectuele en spirituele tekortkomingen.
Ash-Shaatibie en een aantal andere geleerden van de Islamitische wetgeving vertellen ons dat de Islaam is gekomen om vijf universele behoeftes veilig te stellen: religie, leven, afkomst, bezit en het verstand. Sommige geleerden hebben beweerd dat dit een kwestie is van overeenstemming onder de geleerden (idjmaa’).
Het is niet mogelijk deze vijf universele behoeftes effectief veilig te stellen zonder accurate, wetenschappelijke kennis te bezitten en zonder in staat te zijn dit op de juiste wijze toe te passen om het geloof te verdedigen en wereldse voorspoed voort te brengen. Geneeskunde is bijvoorbeeld een manier om het leven in stand te houden door onze lichamen te beschermen tegen ziektes. Dit is waarom onze vrome voorgangers zoveel respect hadden voor de geneeskunde. Sommigen leveren over dat imaam ash-Shaafi’ie heeft gezegd: “Kennis bestaat slechts uit twee soorten: religieuze kennis en wereldse kennis. De kennis die behoort tot het domein van de religie is Islamitische wetgeving, en de kennis die behoort tot het domein van wereldse zaken is geneeskunde.”
Het is ook overgeleverd dat hij heeft gezegd: “Na de kennis over wat halaal en haraam is, ken ik geen wetenschap die nobeler is dan geneeskunde. Het is echter jammer dat de mensen van het Boek (joden en christenen) ons hebben overtroffen op dat gebied.”
Er is overgeleverd dat hij het betreurde dat de moslims medische kennis verwaarloosden. Hij zei: “Zij hebben een derde van alle kennis verwaarloosd en het overgelaten aan de joden en christenen.” (Citaten komen uit het werk “Adab Ash-Shaafi’ie wa Manaakiboeh” van imaam ar-Raazie.)
Een student kan alleen maar bemerken dat er een experimentele benadering bestaat voor de wereldse wetenschappen. Het is een benadering van het toepassen van scherpzinnige en strenge analyses op bijzonder nauwgezette en tijdrovende observaties. Deze methodologie valt onder het Qoer’anische gebod dat ons vertelt na te denken over het universum. Allah de Verhevene zegt: “Degenen die Allah gedenken, staand en zittend en (liggend) op hun zij (tijdens en buiten de gebeden) en nadenken over de schepping van de hemelen en de aarde, (zeggende): ‘Onze Heer! U schiep dit (alles) niet doelloos, glorieus bent U (verheven boven wat zij allemaal aan U als deelgenoten toekennen)! Bescherm ons daarom tegen de kwelling van het Vuur.’” [Soerat Aal ‘Imraan (3), aayah 191.]
Wanneer iemand een oprechte en gezonde intentie heeft in het opdoen van deze kennis, zal het een positieve uitwerking hebben op zijn geloof. Het zal het tekstuele bewijs voor het bestaan van de Almachtige Schepper versterken. Het zal ons ook helpen de wetenschappelijke toespelingen in de Qoer’aan beter te begrijpen, welke nadruk leggen op haar wonderbaarlijke aard. Dit is een goede manier om niet-moslims uit te nodigen naar de Islam, en om het geloof van de gelovigen te versterken.
Een econoom kan steun geven aan het rentevrije economische systeem van de Islam, op een manier waarop een geleerde van de Islamitische wetgeving dat nooit zou kunnen.
De Islamitische leerstellingen kwamen alleen om het menselijke leven te behoeden tegen afdwaling en om aan te moedigen tot productiviteit en werk, zelfs in die mate dat gezond, productief werk wordt beschouwd als een verheven deugd en een daad van vroomheid.
Het gebruiken van de juiste middelen – de natuurlijke oorzaken – om dingen voor elkaar te krijgen, vormt een onderdeel van ons geloof en onze overtuiging. Allah de Verhevene zegt: “Waarlijk, Wij vestigden zijn macht op aarde en Wij gaven hem allerlei middelen. Dus volgde hij een weg.” [Soerat al-Kahf (18), aayah 84-85.]
Het niet gebruiken van de juiste middelen is in feite een handeling die tegen onze Islamitische leerstellingen ingaat. Eenieder die nadenkt over de leiding van de profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) zal zo kunnen zien hoe hij de noodzakelijke praktische stappen ondernam om zijn doelen te bereiken, vanaf de tijd van zijn emigratie (hidjrah) tot aan zijn dood.
Vorderingen in wetenschap en technologie behoren tot de manieren en middelen waarmee we de moslimwereld kunnen verheffen. Veel van de achtergesteldheid en veel van de nederlagen waaronder we hebben geleden zijn alleen maar het resultaat van onze achterstand in wetenschappelijke kennis, ons gebrek aan algemeen inzicht en ons onvermogen de werkelijke relatie te beseffen tussen oorzaak en gevolg.
De geschiedenis van de moslims is vol van voorbeelden van wetenschappelijke en culturele vindingrijkheid. De moslims hebben de kennis geërfd van de naties die vóór hen kwamen en ontwikkelden dit en plaatsten het in de context van een nauwgezet, moreel kader. (Zie o.a. het artikel Het wonder van de islamitische wetenschappers.)
De wetenschap van de moslims leverde een vitale bijdrage aan de verrijking en vooruitgang van de menselijke beschaving.
Treurig genoeg bestaan er ernstige tekortkomingen in onze pogingen de moslims te onderwijzen dat de Qoer’aan zich bezig houdt met deze wetenschappen die de mensheid de mogelijkheid schenken om voordeel te halen uit de wereld om hen heen. Het is waarlijk vanuit Allah’s Wijsheid achter het plaatsen van de mensheid op aarde dat we het zouden moeten ontwikkelen en cultiveren.
Zoals ik reeds gezegd heb, heeft onze achterstand in wetenschappelijke kennis ons moslims afhankelijk gemaakt van anderen. Ook komen we aanzienlijke moeilijkheden tegen wanneer we productieve verhoudingen proberen op te bouwen en samenwerking tot stand proberen te brengen tussen onze wetenschappers en Islamitische geleerden. Er bestaat een brede kloof tussen deze twee gebieden van kennis, alsof de ene absoluut geen verband houdt met de ander. De waarheid is echter dat deze twee gebieden van de wetenschap een elkaar aanvullende relatie hebben. De vruchten van wetenschappelijk onderzoek zijn in overeenstemming met wat de Qoer’aan zegt over onze rol in het ontwikkelen van de aarde en er ons voordeel uit te halen op elke mogelijke manier.
We zouden moeten vermelden dat onze achterstand in de wetenschap en technologie, terwijl het Westen vorderingen maakt in een fantastisch tempo, een schadelijke uitwerking heeft op onze geestelijke gezondheid en op onze vastberadenheid. Dit is de pijnlijke waarheid wanneer het op onze jeugd aankomt. Het zorgt er voor dat we ons vernederd voelen ten overstaan van het Westen, alsof we geen enkele bijdrage kunnen leveren. Zo’n stand van zaken leidt uiteindelijk tot een erosie van onze morele waarden. Ons volk begint te geloven dat het Westen het ideaal is dat op elke mogelijke manier gevolgd en geëvenaard dient te worden, zelfs wanneer het aankomt op de lage zedelijke normen waar het Westen zelf onder lijdt.
Onze jeugd moet bewust gemaakt worden van deze waarheden. Zij dienen de omvang van het gevaar te kennen dat de moslimwereld omsingelt, en wat er gedaan dient te worden om onze verheffing te bereiken.
De Islaam verlangt van ons een oprechte en geweldige inspanning om groei en ontwikkeling te bereiken. Ten eerste om onze Rabb (Heer) tevreden te stellen, en ten tweede om ons eigen welzijn te realiseren in zowel ons wereldse als ook in ons religieuze leven.
We moeten onszelf er tegen behoeden niet weg te smelten ten overstaan van de uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden in deze periode van globalisering.
Relevante artikelen:
Het wonder van de islamitische wetenschappers
“De Islam … de religie van onderontwikkeling”
Kennis is licht (diverse artikelen)
