De afscheidspreek.
Overzicht “De veertig ah’aadieth van an-Nawawie”.
Zie ook het boek Het afscheidsadvies van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) dat onder aan deze pagina vermeld wordt.
Aboe Nadjieh al-‘Irbaad ibnoe Saariyah (moge Allah tevreden zijn met hem) verhaalde: “De profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam – Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) sprak ons eens toe waardoor de harten sidderden en de tranen plengden. Toen zeiden wij (de metgezellen): ‘O boodschapper van Allah! Dit heeft veel weg van een afscheidspreek. Geef ons daarom advies.’ Hij zei (Nederlandstalige interpretatie): ‘Ik adviseer jullie godsvruchtig te zijn, gehoor te geven en te gehoorzamen, zelfs al wordt een slaaf als leider over jullie aangesteld. Waarlijk, wie van jullie (na mij) in leven zal zijn, zal veel verschillen waarnemen. Houd jullie dan ook vast aan mijn handelswijze en de handelswijze van de rechtgeleide en rechtschapen kaliefen. Bijt jullie erin vast met de (achterste) kiezen en waak jullie voor innovaties. Want waarlijk, elke (religieuze) innovatie is een afdwaling.’” (Overgeleverd door Aboe Daawoed en at-Tirmidzie, die zei dat het een goede en authentieke overlevering is.)
Uitleg
“De profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) sprak ons eens toe.” Een toespraak, oftewel al-wa’dh in het Arabisch, is een vorm van aanmaning die gepaard gaat met at-targhieb (het verroeren van de verlangens) en at-tarhieb (het beroeren van het gemoed). De profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) sprak zijn metgezellen (moge Allah tevreden zijn met hen) van tijd tot tijd toe, zonder hen hiermee te overstelpen uit angst voor eentonigheid en verveling.
“Waardoor de harten sidderden en de tranen plengden.” Met andere woorden, de harten werden gevuld met angst waardoor er tranen met tuiten werden gehuild.
“Toen zeiden wij (de metgezellen): ‘O boodschapper van Allah! Dit heeft veel weg van een afscheidspreek. Geef ons daarom advies.’” Dit omdat een afscheidspreek doorgaans gekenmerkt wordt door doeltreffendheid en effectiviteit.
“Hij (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) zei (Nederlandstalige interpretatie): ‘Ik adviseer jullie godsvruchtig te zijn.’” Dit geeft blijk van het inzicht van de sah’aabah (metgezellen – moge Allah tevreden zijn met hen), die deze gelegenheid aangrepen om aanbevelingen te mogen ontvangen van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) over het goede. Hij droeg hen op godsvruchtig (vroom, rechtschapen) te zijn. Godsvrucht (vroomheid – taqwaa) staat voor het opwerpen van een bescherming tegen de bestraffing van Allah Soebh’aanahoe wa Ta’aalaa (Glorieus en Verheven is Hij), dit door middel van het verrichten van Zijn geboden en het mijden van Zijn verboden. Dit behoort tevens tot de Rechten van Allah de Verhevene.
“Gehoor te geven en te gehoorzamen” beduidt het gehoorzamen van de gezaghebbers. Oftewel, het luisteren naar wat zij zeggen, uitvoeren van datgene wat zij jullie bevelen en vermijden van datgene wat zij jullie verbieden.
“Zelfs al wordt een slaaf als leider over jullie aangesteld.” Zelfs al is de gezaghebber een slaaf, dan nog dienen jullie naar hem te luisteren en hem te gehoorzamen. Dit is ook de algemene strekking van het volgende vers (Nederlandstalige interpretatie): “O degenen die geloven! Gehoorzaam Allah en gehoorzaam de boodschapper (Moh’ammed) (#1) en degenen onder jullie (moslims) met gezag (#2)…” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 59.]
<<<(#1) Noot uwkeuze.net: zie het 229 pagina’s tellende boek Het Belang en de Autoriteit van de Soennah van Jamaal al-Din M. Zarabozo, uitgegeven door Uitgeverij Momtazah en te bestellen via onze webshop, en met uw aankoop steunt u de da’wah van www.uwkeuze.net.>>>
<<<(#2) Noot uwkeuze.net: dit zijn de geleerden en/of heersers. (Zie Tefsier al-Qor-aan al-Kariem van Ibn ‘Oethaymien.) Gezaghebbenden onder de moslims dienen gehoorzaamd te worden, maar alleen wat zij bevelen in gehoorzaamheid tegenover Allah ‘Azza wa Djel (de Almachtige en Majesteitelijke) en niet wat ongehoorzaamheid jegens Hem met zich meebrengt, want er is geen gehoorzaamheid jegens een schepsel als dat ongehoorzaamheid jegens Allah de Schepper betekent.>>>
“Waarlijk, wie van jullie (na mij) in leven zal zijn, zal veel verschillen waarnemen.” Oftewel, wie van jullie een lang leven beschoren is, zal veel verschillen zien. Dit heeft inderdaad plaatsgevonden, zoals de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) voorspelde. Zo vonden er veel verschillen in opvattingen plaats in het tijdperk van de overgebleven metgezellen (moge Allah tevreden zijn met hen). De profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) gaf ons het advies ons te houden aan zijn handelswijze en die van de rechtgeleide en oprechte kaliefen. De kaliefen die de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) opvolgden in het voorgaan van zijn gemeenschap wat betreft kennis, aanbidding en predicatie (vermanende toespraak, zedenpreek). In het bijzonder de vier vermaarde kaliefen: Aboe Bakr, ‘Oemar, ‘Oethmaan en ‘Aliy (moge Allah tevreden zijn met hen).
“De rechtgeleide” is een onomstotelijke omschrijving, want iedere rechtgeleide is per definitie vanzelfsprekend trefzeker.
“Rechtschapen” houdt in dat Allah de Verhevene deze persoon heeft geleid naar de weg van de waarheid.
“Bijt jullie erin vast met de (achterste) kiezen.” Dit is een metaforische uitdrukking waarmee aangegeven wordt dat men zich stevig vast dient te klampen aan de handelswijzen van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) en de rechtgeleide, rechtschapen kaliefen (moge Allah tevreden zijn met hen).
Vervolgens waarschuwde de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) voor de innovaties, zeggende (Nederlandstalige interpretatie): “…en waak jullie voor innovaties,” met andere woorden: ik waarschuw jullie voor de religieuze innovaties. Dit zijn zaken die aan de Islam worden toegekend, zonder enig religieus bewijs. Dus toen de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) opdroeg om zich te houden aan de Soennah, waarschuwde hij tegelijkertijd voor de religieuze innovaties, zeggende (Nederlandstalige interpretatie): “Want waarlijk, elke (religieuze) innovatie is afdwaling.”
Wat leert deze overlevering ons?
1.) De aandacht van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) voor het vermanen van zijn metgezellen (moge Allah tevreden zijn met hen). Hij was in staat om middels ontroerende preken de harten te verroeren en de tranen te doen plengen.
2.) Het is wenselijk voor iemand die afscheid neemt en op het punt staat zijn broeders te verlaten, om hen te vermanen met een beïnvloedbare en sterke preek, die als aandenken voor hen zal zijn, dit omdat de preken tijdens het afscheid niet vergeten worden.
3.) Het aanbevelen van godsvrucht (taqwaa). Deze aanbeveling is overigens de aanbeveling van Allah de Verhevene voor de eerste voorgangers en de laatste. Dit op basis van de volgende Uitspraak van Allah de Meest Barmhartige (Nederlandstalige interpretatie): “…En werkelijk, Wij bevolen degenen aan wie het Boek gegeven is vóór jullie (joden en christenen) en ook jullie (moslims) dat jullie Allah dienen te vrezen (door Hem alleen te aanbidden) (#3)…” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 131.]
<<< (#3) Taqwaa (godsvrees, vroomheid) is niet louter een gevoel of emotie, het is een daad (zie aayah 59:18): door alles te doen wat Hij opgedragen heeft, en door alles te laten wat Hij verboden heeft. Vaak wordt er ten onrechte verondersteld dat de Islam God voorstelt als een God die de mensen alleen maar bestraft en als een God waar je bang voor moet zijn, en zij verklaren dat de God van de christenen een liefdevolle God is Die van de mensen houdt en dus hoeven zij God niet te vrezen. Maar in het Oude Testament staat o.a.: “(Dit is) de slotsom van de kwestie, nadat alles is gehoord: vrees God en houd zijn geboden in acht; want dit (geldt voor) alle mensen.” (Prediker 12:13.) En we lezen in Deuteronomium 5:29: “O, was er maar zo’n hart in hen dat zij Mij zouden vrezen en om al mijn geboden in acht te nemen, voor eeuwig…” En volgens het Nieuwe Testament zou Jezus (vrede zij met hem) gezegd hebben: “En ik zeg tegen jullie, mijn vrienden, wees niet bang voor hen die het lichaam doden en daarna niets meer kunnen doen. Maar ik zal jullie waarschuwen wie jullie vrezen moeten: vrees Hem, Die, nadat Hij gedood heeft, macht heeft om in de Hel te werpen; jazeker, ik zeg tegen jullie, vrees Hem!” (Lucas 12:4-5.) Dus ook joden en christenen dienen God te vrezen. Zie de artikelen:
– Wanhoop niet aan de Barmhartigheid van Allah
– De islamitische en christelijke visie aangaande God/Allah
– Waarom vrezen moslims God? De God van de christenen is een liefdevolle God die van de mensen houdt.>>>
4.) Het aanbevelen om gehoor te geven aan de gezaghebbers en hen te gehoorzamen. Daartoe heeft Allah het bevel gegeven in Zijn volgende Uitspraak (Nederlandstalige interpretatie): “O degenen die geloven! Gehoorzaam Allah en gehoorzaam de boodschapper (Moh’ammed) en degenen onder jullie (moslims) met gezag…” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 59.]
5.) Dit geldt echter alleen onder de voorwaarde dat er geen opdracht wordt gegeven tot het verrichten van een daad die leidt tot ongehoorzaamheid aan Allah ‘Azza wa Djel (de Almachtige en Majesteitelijke). Mocht de gezaghebber opdracht geven tot het verrichten van een daad die leidt tot ongehoorzaamheid, dan mag men daar geen gehoor aan geven. Er is immers geen sprake van gehoorzaamheid als deze tot ongehoorzaamheid aan Allah de Verhevene leidt. Dit op basis van de volgende uitspraak van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) (Nederlandstalige interpretatie): “Waarlijk, er kan slechts sprake zijn van gehoorzaamheid indien het (een zaak van) goedheid betreft.”
In het licht van het voorgaande wordt ons duidelijk wat Allah Soebh’aanahoe wa Ta’aalaa (Glorieus en Verheven is Hij) bedoeld met de woorden “O degenen die geloven! Gehoorzaam Allah en gehoorzaam de boodschapper (Moh’ammed) en degenen onder jullie (moslims) met gezag…” Het betekent namelijk dat gehoorzaamheid aan de gezaghebbers een voorwaardelijke gehoorzaamheid is die inherent verbonden is aan de gehoorzaamheid van Allah en Zijn boodschapper (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam).
<<<Noot uwkeuze.net: Aboe Hoerayrah (moge Allah tevreden zijn met hem) verhaalde: “De boodschapper van Allah (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): ‘Eenieder die mij gehoorzaamt, hij gehoorzaamt Allah; en eenieder die ongehoorzaam is jegens mij, is ongehoorzaam jegens Allah; en eenieder die gehoorzaam is jegens de leider die ik aanstel, hij gehoorzaamt mij; en eenieder die ongehoorzaam is jegens hem, is ongehoorzaam jegens mij.’” (Sah’ieh’ al-Boekhaarie, 9/7173.)>>>
6.) De aandacht die de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) had voor het vermanen van zijn metgezellen (moge Allah tevreden zijn met hen) evenals voor het overbrengen van de islamitische voorschriften. Zijn predicatie (vermanende toespraak, zedenpreek) was van zo een danige wijze dat dit de harten verroerde.
7.) Het is wenselijk dat een prediker effectieve en ontroerende preken houdt. Weliswaar dient hij ervoor te waken geen zwakke of verzonnen overleveringen aan te halen. Sommige predikers kiezen bewust voor zwakke en verzonnen overleveringen onder het mom van het raken van de harten. Maar zij vergeten of slaan geen acht op het feit dat de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Wie op mijn autoriteit een overlevering verhaalt, waarvan hij denkt dat deze een leugen is, dan behoort hij tot de leugenaars.” (Overgeleverd door Moeslim.)
8.) Als iemand op het punt staat zijn vrienden en broeders te verlaten, dan is het wenselijk om hen aan de hand van een preek te vermanen, dit op basis van de volgende woorden: “Dit heeft veel weg van een afscheidspreek.”
9.) Het vragen van advies (nasieh’ah) aan de geleerden (‘oelamaa-e).
10.) Er is geen beter en volmaakter advies dan het advies godsvruchtig te zijn. Zoals Allah de Verhevene zegt (Nederlandstalige interpretatie): “…En werkelijk, Wij bevolen degenen aan wie het Boek gegeven is vóór jullie (joden en christenen) en ook jullie (moslims) dat jullie Allah dienen te vrezen (door Hem alleen te aanbidden)…” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 131.]
11.) Het advies om gehoor te geven aan de gezaghebbers en hen te gehoorzamen, zelfs al zouden zij slaven zijn. Dit op basis van de volgende uitspraak van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) (Nederlandstalige interpretatie): “Gehoor te geven en te gehoorzamen, zelfs al wordt een slaaf als leider over jullie aangesteld.” Dit omdat gehoorzaamheid aan hen de mensen van veel kwaads en anarchie zal behoeden.
12.) Het uitkomen van één van de voorspellingen van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam), daar hij gezegd heeft (Nederlandstalige interpretatie): “Waarlijk, wie van jullie (na mij) in leven zal zijn, zal veel verschillen waarnemen.” Het zich voordoen van meningsverschillen heeft zich inderdaad na de dood van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) plaatsgevonden en is meegemaakt door een groep onder de metgezellen (moge Allah tevreden zijn met hen). (Zie o.a. het artikel Hoe om te gaan met meningsverschillen en het bekritiseren van anderen.)
13.) Men dient zich vast te klampen aan de Soennah van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam). In het bijzonder ten tijde van meningsverschillen en disputen. Vandaar dat hij zei (Nederlandstalige interpretatie): “Houd jullie dan ook vast aan mijn handelswijze.” (Zie onze artikelen over De Soennah.)
14.) Het waarschuwen voor nieuwlichterijen op het gebied van het geloof. Wat betreft de vernieuwingen in wereldse zaken, deze dienen onder de loep genomen te worden: als deze een voordeel met zich mee brengen, dan is hier niets op tegen. Betreft het hier echter religieuze innovaties, dan dient hiertegen gewaarschuwd te worden. Dit ter voorkoming van disputen en verdeeldheid van de gemeenschap (oemmah).
15.) Elke religieuze innovatie (bid’ah) is een afdwaling. Er bestaat niet zoiets als een goede bid’ah, zoals sommigen beweren. Het is juist zo dat alle religieuze innovaties afdwalingen zijn. Het beschouwen van een religieuze innovatie als iets goeds, kan het gevolg zijn van het volgende: of het betreft hier in werkelijkheid geen religieuze innovatie, terwijl men in de veronderstelling is dat dit wel het geval was, of het betreft hier een innovatie die niet goed is, terwijl men vindt dat dit wel het geval is. Echter, dat iets een religieuze innovatie is en tegelijkertijd als goed wordt beschouwd, is onmogelijk. Dit op basis van de uitspraak van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) (Nederlandstalige interpretatie): “Want waarlijk, elke (religieuze) innovatie is een afdwaling.”
<<<Noot uwkeuze.net: zie het artikel Het verbod op innovaties (bid’ah), waar o.a. te lezen: er bestaat dus ook geen zogenaamde “goede bid’ah”, want dan zeg je met andere woorden dat de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) vergeten is iets goeds mede te delen, en dat is onjuist omdat Allah de Verhevene met hem de religie voltooide en volmaakte. Allah Ta’aalaa zegt (Nederlandstalige interpretatie): “…Vandaag heb Ik jullie religie vervolmaakt voor jullie, Mijn gunsten voor jullie volledig gemaakt…” [Soerat al-Maa-idah (5), aayah 3.]>>> (Klik op onderstaande afbeeldingen om ze vergroot weer te geven. Gebruik de afbeeldingen voor da’wah.)
Overzicht “De veertig ah’aadieth van an-Nawawie”.
Voor meer informatie over en uitleg van de afscheidspreek kan men het 54 pagina’s tellende boek Het afscheidsadvies van de profeet (sallallaahoe ‘alayhie wa-sallam) raadplegen. Het is geschreven door sheikh H’oesayn al-‘Awaayishah, uitgegeven door Uitgeverij Momtazah en te bestellen via onze webshop, en met uw aankoop steunt u de da’wah van www.uwkeuze.net.
