Zorg dat jouw gebed acceptabel is.
Het gebed is een fardh ‘ayn [verplicht voor iedereen, behalve degene met een geldige reden (b.v. een kind, een zwakzinnige etc.), dat wil zeggen dat het een individuele verplichting is voor iedere moslim. Het gebed is de tweede zuil in de Islaam, na de geloofsgetuigenis, en de eerste praktische zuil. Het is ook de enige verplichting die Allah (Glorieus en Verheven is Hij) rechtstreeks aan de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft opgelegd. De overige geboden en verboden zijn via de engel Djibriel (Gabriël – vrede zij met hem) geopenbaard. Op de Dag des Oordeels is het gebed het eerste waar naar gekeken wordt, of dat in orde is. Het is dus zeer belangrijk om te weten hoe je het gebed goed moet verrichten. Maar wij zijn mensen, en mensen maken fouten. Er zijn mogelijkheden om fouten in het gebed te herstellen. Dit is van groot belang, zodat je op Yawm al-Qiyaamah goede en geaccepteerde gebeden op je weegschaal vindt. Zie het artikel Het corrigeren van fouten in het gebed (soedjoed as-sahw). Maar om fouten in je gebed te herstellen moet men eerst weten welke handelingen zuilen zijn van het gebed en welke handelingen verplicht zijn. In dit artikel wordt uitgelegd hoe het gebed is opgebouwd.
De eerste vereisten
Voordat men aan het gebed kan beginnen, moet men rekening houden met 9 aspecten.
1.) De Islaam: je moet moslim zijn om een geldig gebed te kunnen verrichten. Er wordt geen gebed geaccepteerd van iemand die niet gelooft dat niemand naast Allah aanbeden dient te worden en dat Moh’ammed (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) de boodschapper van Allah is en dat de Islaam de enige juiste levenswijze is. Het bewijs dat de daden van een niet-moslim niet worden geaccepteerd is de volgende aayah (Nederlandstalige interpretatie): “En Wij zullen Ons richten tot de (‘goede’) daden die zij (de ongelovigen) verrichtten, waarna Wij er rondzwevende stofdeeltjes (#1) van zullen maken.” [Soerat al-Foerqaan (25), aayah 23.]
<<< (#1) Wij maakten de daden ongeldig en nietig, deze zullen geen enkel voordeel voor hen brengen zoals stofdeeltjes die verspreid zijn, en dit zijn de stofdeeltjes die men ziet in de stralen van de zon. Dit is omdat daden in het Hiernamaals geen voordeel brengen tenzij degene die het verricht voldoet aan: geloof in Allah, toewijding aan Hem en het volgen van Zijn boodschapper Moh’ammed (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem). (At-Tefsieroe al-Moeyassar.)>>>
2.) Het bevattingsvermogen: je moet beseffen waarom je bidt en hoe je moet bidden. Het verstand is een middel om te begrijpen wat ons religieus is opgedragen. Zonder verstand vervalt de verplichting. Het bewijs hiervoor is dat de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd in een overlevering die door ‘Aa-ieshah (moge Allah tevreden met haar zijn) is overgeleverd (Nederlandstalige interpretatie): “De pen wordt opgelicht (d.w.z. schrijft niet) voor drie mensen; degene die slaapt totdat hij wakker wordt, de zwakzinnige totdat hij tot zijn verstand komt en het kind totdat hij is opgegroeid (puberteit bereikt heeft).” (Overgeleverd door Aboe Daawoed.)
3.) Het onderscheidingsvermogen (tussen goed en kwaad): kinderen hebben deze eigenschap niet. Vanaf het moment dat zij onderscheid gaan maken tussen goed en slecht en tussen mooi en lelijk, zullen ze een leeftijd bereikt hebben waarvan de grens 7 jaar is. Het gebed wordt dan opgedragen aan een kind. De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Draag jullie kinderen het gebed op vanaf zeven jaar en sla hen (lichtjes, een beledigend tikje) wanneer zij niet bidden wanneer zij de leeftijd van tien bereiken en laat hen gescheiden slapen.” (Overgeleverd door Aboe Daawoed.)
4.) Opheffen van de staat van rituele onreinheid: afhankelijk van de staat van onreinheid, dient men de kleine wassing (al-woeddoe-e of wudu) of de grote wassing (al-ghoesl of ghusl) te verrichten. Allah de Verhevene zegt (Nederlandstalige interpretatie): “O degenen die geloven! Wanneer jullie as-salaah (het gebed) willen verrichten, was dan jullie gezichten en jullie handen tot en met de ellebogen en veeg over jullie hoofden en was jullie voeten tot en met de enkels…” [Soerat al-Maa-iedah (5), aayah 6.]
Voor een goede beschrijving hoe men de woedhoe-e en de ghoesl dient te verrichten, zie de artikelen De woedhoe-e, stap voor stap en Complete vs. acceptabele ghoesl.
5.) Onreinheid verwijderen: dit geld voor drie zaken, namelijk het lichaam, de kleding en de plaats waar gebeden wordt. De bewijzen hiervoor zijn respectievelijk (Nederlandstalige interpretatie):
– “…en Allah houdt van degenen die zich reinigen [zowel uiterlijk als innerlijk (#2)].” [Soerat at-Tawbah (9), aayah 108.]
<<< (#2) De ware moslim dient altijd puur te zijn qua lichaam, geest en hart. Zijn motieven dienen altijd oprecht te zijn en zijn religie zonder enige neiging naar werelds gewin. (A. Yusuf Ali Quran Commentary, de herziene versie.)>>>
– “En reinig jouw kleding (#3)!” [Soerat al-Moeddathir (74), aayah 4.]
<<< (#3) Dit beduidt: (1) zorg dat de kleding die je draagt niet verdiend is met verboden (h’araam) inkomen; (2) draag je kleding niet in ongehoorzaamheid; (3) reinig je kleding met water (zorg dat je kleding schoon is); (4) reinig je hart en intenties; (5) verfraai je karakter. (Zie Tefsier Ibn Kethier.) (6) Houd je kleding schoon van morele kwaadaardigheden (zoals ijdelheid en trots); (7) houd je lichaam schoon, of in wijdere zin, jezelf of je hart of zelfs je spirituele toestand of gedrag. (Tadj al-‘Aroes). D.w.z. reinig je daden van shirk, oftewel mijd shirk.>>>
– De boodschapper van Allah (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “De moskeeën zijn niet bedoeld voor zaken als urineren en vervuiling.”
6.) Het bedekken van de ‘awrah: d.w.z. het gedeelte van het lichaam dat bedekt moet zijn. Voor de man is dat in het gebed van de navel tot de knie en volgens een groot aantal geleerden is het afkeurenswaardig om de schouders niet te bedekken, en volgens anderen is dit zelfs verplicht. Voor de vrouw is dat haar hele lichaam, behalve haar handen en gezicht. Maar wanneer er niet-mah’ram mannen (mannen waar zij mee kan trouwen) haar kunnen zien, dan dient ze ook haar handen en gezicht te bedekken. (Klik op onderstaande afbeelding om het vergroot weer te geven.)
Tip: gebruik deze afbeelding voor da’wah.
7.) Het aanbreken van de tijd: elk gebed heeft zijn vastgestelde tijd. Een gebed kan niet vóór zijn tijd gebeden worden. Het bewijs hiervoor zijn de Woorden van Allah de Verhevene (Nederlandstalige interpretatie): “…Waarlijk, as-salaah (het gebed) is voor de gelovigen voorgeschreven op vastgestelde tijden.” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 103.]
Een uitzondering is het gebed van een reiziger, die al-‘asr en al-‘ishaa-e wel vóór hun tijd mogen bidden, samen met respectievelijk al-dhzohr en al-maghrib.
8.) Je wenden richting de qiblah: dit is de Ka’bah in Mekkah. Het is verplicht om je best te doen om deze richting te achterhalen en met je gezicht naar die richting te staan tijdens het gebed. Het bewijs hiervoor lezen we in de Qor-aan (Nederlandstalige interpretatie): “…Wend jouw gezicht dan richting al-Masdjid al-H’araam (de Heilige Moskee in Mekkah). En waar jullie ook zijn, wend jullie gezichten (tijdens het gebed) dan in die richting…” [Soerat al-Baqarah (2), aayah 144.]
Onze ervaring leert dat hier soms slordig mee wordt omgegaan in moskeeën die gevestigd worden in bestaande gebouwen. Men kiest een richting die recht tegenover een muur is, omdat dit gemakkelijk is om rijen te vormen. Controleer of dit overeenkomt met de werkelijke qiblah. Zo niet, praat met het moskeebestuur om de qiblah te veranderen.
Als je de qiblah niet weet, bijvoorbeeld als je in een onbekende omgeving bent of op een boot, dan dien je jouw best te doen om het zo goed mogelijk te bepalen en Allah de Almachtige weet wat in je hart is.
9.) De intentie (nieyyah): voor je gaat bidden heb je de intentie in je hart welk gebed je gaat bidden en of het een vrijwillig of verplicht gebed is. Spreek de intentie niet hard op, want alle intenties zijn innerlijk, behalve de intentie voor de h’adj en ‘oemrah spreek je hard op.
Als je aan al deze voorwaarden voldoet, kan je gebed beginnen. Zonder deze voorwaarden is je gebed niet geldig. Een belangrijk aspect wat niet genoemd is, maar wat wel zeer belangrijk is, is om te bidden voor een soetrah (afscheiding). Dit kan een pilaar in de moskee zijn, een muur, een stoel, of een persoon die voor je zit. Ga op een afstand van je soetrah staan, zodat je nog gemakkelijk de soedjoed (sadjdah – knieling) kunt verrichten. Er dient niemand tussen jou en jouw soetrah door te lopen. Als iemand dat wel wil, steek dan jouw hand vooruit. Wil hij toch doorlopen, dan mag de biddende hem tegenhouden, want het is ongeoorloofd om tussen een biddende en zijn soetrah door te lopen. (Zie punt 17 t/m 27 in het artikel Beschrijving van het gebed van de profeet voor meer informatie over de soetrah.)
Bid altijd met een soetrah voor je!
De opbouw van het gebed
Om eventuele fouten in je gebed te herstellen, moeten we eerst kijken hoe het gebed is opgebouwd. Het gebed bestaat namelijk uit vier aspecten:
1. zuilen (arkaan)
2. verplichtingen (waadjib)
3. vrijwillige handelingen (soennah)
4. afkeurenswaardige handelingen (makroeh)
De eerste twee aspecten, zuilen en verplichtingen, zijn belangrijk met betrekking tot het herstellen van fouten in het gebed. We zullen nu eerst kijken naar wat de zuilen en verplichtingen zijn van het gebed.
De zuilen (arkaan) van het gebed
Het gebed telt 13 zuilen die men in acht moet nemen. Als men een zuil niet uitvoert, dan is het gebed ongeldig. De 13 zuilen zijn:
1.) Het staan (qiyaam): tijdens de verplichte gebeden is het verplicht om te staan, als men daartoe (fysiek) in staat is. Het bewijs hiervoor is de aayah (Nederlandstalige interpretatie): “…En sta voor Allah qaanitien (#4).” [Soerat al-Baqarah (2), aayah 238.]
<<< (#4) Al-Qoenoet heeft verschillende betekenissen, o.a. voortdurende aanbidding en gehoorzaamheid. Al-Qoenoet draagt vaak ook de betekenis van al-khoeshoo’ (ootmoed) – dit impliceert stilte en kalmte uit verheerlijking voor degene waarvoor qoenoet geldt. (Zie het artikel Khoeshoo’ tijdens het gebed.) De reden van openbaring van deze aayah duidt op deze laatste betekenis. De metgezellen (moge Allah tevreden zijn met hen) spraken tot elkaar tijdens het gebed totdat de aayah “en sta voor Allah qaanitien” geopenbaard werd, waarop zij bevolen werden om de gebeden in stilte te verrichten en het verbod voor hen gold om tijdens het gebed met elkaar te praten. Al-Qoenoet is dus nederigheid en ootmoed van het hart dat duidelijk zichtbaar is aan de daden, waaronder de tong. Men dient anderen niet toe te spreken en zich te concentreren op het gebed en niet zich bezig te houden met andere zaken dan het gebed. (Tefsier al-Qor-aan al-Kariem van Ibn ‘Oethaymien.)>>>
Als men echt niet kan staan (door ziekte bijvoorbeeld – en Allah weet wat er in de harten is), kan men ook zittend of liggend bidden. Voor de vrijwillige gebeden is het niet verplicht om te staan. Maar als men een vrijwillig gebed zittend bid, krijg je maar de helft van de beloning. (Zie het artikel Zittend bidden.)
2.) Takbierat al-ih’raam (de openingstakbier): het zeggen van “Allaahoe Akbar (Allah is de Grootste)”. Hiermee wordt het gebed geopend. De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Het gebed wordt geopend met de takbier en wordt afgesloten met de tasliem (de groet van de vrede).” (Overgeleverd door at-Tirmidzie, Ibn Maadjah, Ah’med en anderen.)
3.) Soerat al-Faatih’ah: het oplezen van het eerste hoofdstuk van de Qor-aan. Dit is verplicht voor zowel de imaam als degenen die achter de imaam bidden. De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Er is geen gebed voor hem die het niet met al-Faatih’ah opent, het is Oemm-al-Qor-aan (#5).”
<<< (#5) De term oemm (let. “moeder”) heeft vaak de idiomatische gevoelswaarde van “oorsprong” of “bron” (asl), en soms – zoals hier – van “basis” of “kern”.>>>
4.) De roekoe’: het buigen.
5.) Het terug rechtop staan na de roekoe’.
6.) De soedjoed (of sadjdah): het knielen. Het bewijs voor punt 4 en 6 zijn de Woorden van Allah de Verhevene (Nederlandstalige interpretatie): “O degenen die geloven! Buig en kniel neer…” [Soerat al-H’adj (22), aayah 77.]
Ook wordt dit verklaard door de woorden van de boodschapper van Allah (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) (Nederlandstalige interpretatie): “Mij werd bevolen om neer te knielen op zeven ledematen.” (Overgeleverd door Moeslim, at-Tirmidzie, an-Nasaa-ie en anderen.)
De zeven ledematen zijn; het gezicht (het voorhoofd en de neus), beide knieën, beide handen en beide voeten.
7.) Terug opkomen en zitten na de eerste soedjoed.
8.) Even blijven zitten tussen de twee knielingen.
9.) Het zitten voor de laatste tashah-hoed.
10.) Het opzeggen van de laatste tashah-hoed.
11.) De tasliem aan de rechterkant: het zeggen van “as-alaamoe ‘alaykoem wa rah’matoellaah” met je hoofd naar rechts draaiend. Naar rechts is een zuil (roekn), naar links is soennah (vrijwillig).
12.) Alle zuilen met rust verrichten. Het bewijs hiervoor is o.a. de volgende h’adieth, overgeleverd door Aboe Hoerayrah (moge Allah tevreden zijn met hem), die zei: “Toen we bij de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) zaten, kwam er een man binnen, hij verrichtte het gebed en kwam daarna om de profeet te begroeten. De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) zei (Nederlandstalige interpretatie): “Ga terug en bid, want je hebt niet gebeden.” De man deed dit drie keer, waarna hij zei: “Ik zweer bij Degene Die u met de waarheid als profeet heeft gezonden, dat ik het niet beter kan, leer het mij.” De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) zei toen: “Wanneer je opstaat om te bidden, zeg dan ‘Allaahoe Akbar‘, lees vervolgens een gedeelte uit de Qor-aan dat voor jou gemakkelijk is, buig daarna en blijf even in die positie (roekoe’), daarna kom je omhoog tot je weer rechtop staat. Vervolgens werp je je ter aarde voor de soedjoed en blijf je een moment in die positie, ga dan omhoog en blijf even zitten in die houding, verricht daarna opnieuw de soedjoed en blijf even in die houding. Doe vervolgens hetzelfde in de rest van het gebed.”
13.) De volgorde: men dient de zuilen in de genoemde volgorde te verrichten.
Voor meer details over deze verplichte handelingen, zie het artikel Beschrijving van het gebed van de profeet.
De verplichte (waadjib) onderdelen van het gebed
Naast de zuilen kent het gebed ook verplichte onderdelen. Er zijn totaal 8 verplichte onderdelen:
1.) Alle takbier (het zeggen van Allaahoe Akbar), behalve de eerste, want die is een zuil (roekn). Er zijn vijf verplichte takbier in elke rak’ah:
a. Vóór de roekoe’ (buiging).
b. Als men rechtop staat, vóór de soedjoed (knieling).
c. Als men omhoog komt na de eerste soedjoed om te gaan zitten.
d. Als men voor de tweede keer de soedjoed gaat verrichten.
e. Na de tweede soedjoed.
2.) Het één keer uitspreken van de woorden “soebh’aana rabiey al-‘adhziem (Glorieus is mijn Heer, de Geweldige)” tijdens de roekoe’. (Overgeleverd door Ah’med en Aboe Daawoed.) Het is soennah om deze woorden drie maal te zeggen.
3.) Het één keer uitspreken van de woorden “sami’ Allaahoe lieman h’amiedah (moge Allah degene horen die Hem prijst)”, als men vanuit de roekoe’ weer rechtop gaat staan. (Overgeleverd door al-Boekhaarie en Moeslim.) Dit is verplicht voor de imaam en degene die alleen bidt. Het is niet verplicht voor degenen die achter een imaam bidden.
4.) Het één keer uitspreken van de woorden “rabbana wa lak al-h’amd (onze Heer, voor U is alle lof)”, als men rechtop staat. (Overgeleverd door al-Boekhaarie en Moeslim.) (Er zijn meerdere mogelijkheden die men hier kan zeggen.) Dit is verplicht voor de imaam en degenen die achter hem bidden en ook voor degene die alleen bidt.
5.) Het één keer uitspreken van de woorden “soebh’aana rabiey al-‘ala (Glorieus is mijn Heer, de Allerhoogste)” tijdens de soedjoed. (Overgeleverd door Ah’med, Aboe Daawoed en Ibn Maadjah.) Het is soennah om deze woorden drie maal te zeggen.
6.) Het minimaal één keer uitspreken van de woorden “rabbieghfier-lie” tijdens het zitten tussen de twee soedjoeds. (Overgeleverd door at-Tirmidzie en Aboe Daawoed.) (Er zijn meerdere mogelijkheden die men hier kan zeggen.)
7.) Het zitten tijdens de eerste tashah-hoed.
8.) Het uitspreken van de eerste tashah-hoed (de tweede is een zuil).
Tot zover de zuilen en verplichte onderdelen van het gebed. Leer deze goed zodat je ze goed kunt onderscheiden. Want om fouten te herstellen in het gebed, is het belangrijk om te weten of het om een zuil of verplicht onderdeel gaat.
Reinheid verliezen tijdens het gebed
In het begin van dit artikel hebben we gezegd dat rituele reinheid (al-woedhoe-e) een vereiste is vóór je aan het gebed mag beginnen. Er is geen gebed zonder woedhoe-e. Maar wat nou als je aan het bidden bent en je verliest tijdens het gebed de reinheid (door bijvoorbeeld een windje) of als je tijdens het gebed dringend naar het toilet moet. De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) verbood het bidden als men de drang om te urineren of ontlasten onderdrukt. (Overgeleverd door Ibn Maadjah.)
Als iemand in deze situatie is, moet hij eerst naar het toilet gaan en zijn behoefte doen, zelfs al mist hij een deel van het gezamenlijke gebed, omdat de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) zei (Nederlandstalige interpretatie): “Als een van jullie naar het toilet moet en het gebed is begonnen, moet hij eerst naar het toilet.” (Overgeleverd door Aboe Daawoed.)
Als dit een persoon overkomt terwijl hij aan het bidden is, moet hij stoppen met bidden, naar het toilet gaan en zijn behoefte doen, zichzelf reinigen en dan opnieuw bidden, omdat de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) zei (Nederlandstalige interpretatie): “Er is geen gebed als er eten is bereid of als iemand de behoefte onderdrukt om afvalproducten te verwijderen.” (Sah’ieh’ Moeslim.) Deze regel geldt ook voor het onderdrukken van het laten van een windje.
Het kan zijn dat je twijfelt of je een windje hebt gelaten. Dit idee kan een influistering van shaytaan (satan) zijn om jouw concentratie te verminderen. De profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Als een van jullie aan het bidden is en een beweging voelt in zijn rectum en niet zeker weet of zijn woedhoe-e nog geldig is, laat hem zijn gebed niet beëindigen, tenzij hij een geluid hoort of een geur ruikt.”
Inderdaad, de trucs van de shaytaan kunnen heel vreemd zijn, zoals de volgende h’adieth duidelijk maakt. Ibn ‘Abbaas (moge Allah tevreden zijn met hem) verhaalde dat de profeet (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) werd gevraagd over een man die dacht dat hij zijn woedhoe-e verbroken had, hoewel hij dat niet had. De boodschapper van Allah (Allahs zegeningen en vrede zijn met hem) zei (Nederlandstalige interpretatie): “De shaytaan kan naar iedereen van jullie komen wanneer hij aan het bidden is en zijn achterste openen en hem laten denken dat hij zijn woedhoe-e heeft verbroken, hoewel hij dat in feite niet heeft gedaan. Dus als iemand van jullie dit overkomt, laat hem zijn gebed niet beëindigen, tenzij hij het geluid ervan hoort met zijn oren of de geur ervan ruikt met zijn neus.” (Overgeleverd door at-Tabaraanie.)
Als je er zeker van bent dat je een windje hebt gelaten, stop dan met bidden en ga opnieuw woedhoe-e doen en verricht opnieuw het gebed. Je hoeft geen tasliem te verrichten en je kunt in elke positie stoppen en weglopen. Ook in het gezamenlijke gebed moet je stoppen en weggaan. De plaats die vrij komt omdat iemand weg loopt, dient opgevuld te worden door iemand die in de rij achter hem staat. Deze persoon kan dan een stap naar voren zetten, zodat er geen lege plekken ontstaan.
O Allah! Geef ons de kracht om het gebed goed, geconcentreerd, op tijd en met ons hart te bidden. O Allah! Laat ons het gebed bidden met een goede khoeshoe’. O Allah! Bescherm ons tegen een hart zonder khoeshoe’. O Allah! Bescherm ons tegen de khoeshoe-e van hypocrisie. O Allah! Geef ons de kracht om heel veel vrijwillige gebeden te bidden, zodat we de tekortkomingen in onze verplichte gebeden kunnen aanvullen. O Allah! Accepteer onze gebeden en laat ze niet verloren gaan.
Alle lof is voor Allah, en vrede en zegeningen voor onze profeet Moh’ammed.
Relevante artikelen:
Het corrigeren van fouten in het gebed (soedjoed as-sahw)
Het gebed (diverse artikelen)
