Rationele theologie, waarbij het verstand belangrijker is dan de shar’.
Uit het boek Uitleg van Aayatoe l-Koersie van Moh’ammed ibn Saalih’ al-‘Oethaymien. (Te bestellen via onze webshop.)
De Moe’tazilah (komt van i’tazala, hetgeen betekent: ‘zichzelf verwijderen’ of ‘terugtrekken’) – المعتزلة – is één van de filosofische leerscholen wier doctrines beïnvloed zijn door de Griekse filosofie. De sekte is oorspronkelijk gesticht door Waasel ibn ‘Ataa-e (80-131 H. / 699-748 n.C.), die zich terugtrok van de kring van sheikh al-H’asan al-Basrie (overleden in 110 H. / 728 n.C.) vanwege zijn tegenstrijdige opvatting dat de moslim die een grote zonde begaat noch een gelovige noch een kaafir is, maar zich daar ergens tussenin bevindt (manzielah bayna l-manzielatayn). Dit duidde het begin aan van deze zogenaamde rationalistische sekte. Tijdens het begin van deze sekte leken haar begrippen veel op die van de khawaaridj. In de derde eeuw van de Hidjrah werden de moe’tazilah echter beïnvloed door de shi’ah. De leer van de moe’tazilieten werd verder ontwikkeld onder invloed van de Griekse en Perzische ideologieën wat leidde tot het ontstaan van de ‘ilmoe l-kalaam (rationele theologie).
Enkele van de grootste vervalste geloofskwesties van de moe’tazilah zijn de volgende:
- Zij ontkennen de Eigenschappen van Allah Soebh’aanahoe wa Ta’aalaa (Glorieus en Verheven is Hij). [Toevoeging van uwkeuze.net: zij overdreven in hun verheerlijking van Allah Ta’aalaa (Verheven is Hij) tot het punt dat zij al Zijn Goddelijke Eigenschappen ontkenden, op een paar na. Zij bepleitten: “Als iets eigenschappen heeft, is het een lichaam/object, omdat eigenschappen (filosofische) toevalligheden zijn en toevalligheden kunnen niet bestaan behalve in een object.” Hier op gebaseerd (op rationele redenering), ontkennen zij het feit dat Allah gezien zal worden op de Dag des Oordeels. Het oog kan niets zien behalve fysieke objecten, beweren zij. Zie de artikelen Is het mogelijk om Allah te zien? en De Handen van Allah. (Einde toevoeging.)]
- Zij beweren dat de Qor-aan geschapen is. Zij waren in staat om khalief al-Ma-emoen (in 212 H. / 827 n.C.) te beïnvloeden en dit geloof op te leggen tezamen met andere verdraaiingen. Veel geleerden werden gevangen genomen en/of vermoord. Al-Imaam Ah’mad ibn H’anbal werd gemarteld en gevangen gezet vanwege zijn grote weerstand en het beschermen van de waarheid die door de selef gehouden wordt, namelijk dat de Qor-aan het ongeschapen letterlijke Woord van Allah is. Zijn grote weerstand samen met een aantal andere geleerden leidde tot een afname van de fitnah, en de doctrine van de moe’tazilah werd onderdrukt onder leiding van khalief al-Moetawakkil (hij regeerde in 232-247 H. / 847-861 n.C.).
- Zij beweren dat de handelingen van de mens totaal onafhankelijk zijn van de Wil van Allah. Dit is in directe tegenspraak met wat de Qor-aan en de Soennah bevestigd hebben, namelijk dat de mens het vermogen en de wil heeft om te handelen, maar zoals alle andere dingen, ontloopt niets de Wil van Allah, de Meest Verhevene. [Voor meer details, zie het boek al-Qadaa-e wa l-Qadar (Boeraydah, Saoedi-Arabië: Daaroe l-Boekhaarie publicatie, 1417/1996), blz. 62-69.]
- Zij ontkennen de algemene voorspraak voor de zonden die door de ongehoorzame moslims begaan zijn en die Allah ‘Azza wa Djel (de Almachtige en Majesteitelijke) van de profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) en anderen op de Dag der Opstanding zal accepteren.
Vermengd onder de titel ‘rationeel’ bestaat deze sekte tegenwoordig nog steeds zonder openlijk dezelfde titel te dragen die het ooit had. De benadering en methodologie van degenen die ervoor zorgen dat de intellectuele bewijzen de tekst (van de Qor-aan en Soennah) afschaffen is zeer uitgebreid.
De extreme oppositie wordt gevormd door degenen die geloven dat de rationele bewijzen geen enkele rol spelen bij het aanduiden van vele zaken die door de tekstuele bewijzen zijn vastgesteld. Het middenpad is dat van de selef, die een verwantschap leggen tussen de tekstuele bewijzen en de intellectuele bewijzen. De shar’ (de Qor-aan en de authentieke Soennah) leidt tot de intellectuele bewijzen en het laatstgenoemde helpt mee om naar vele zaken te leiden die de shar’ aanduidt. Er is daarom geen tegenstrijdigheid tussen deze twee, in tegendeel, er is hier sprake van een associatie. De basis voor deze verwantschap is echter wel de shar’ en niet het verstand, zoals de rationalisten van de moe’tazilah en de moderne ash’arieten beweren. Dit is zo omdat de shar’ op zich al onmisbaar is en onze kennis en redeneringen niet nodig heeft. Wij zijn degenen die de shar’ en de kennis hiervan nodig hebben. Als het verstand de shar’ kent, dan bereikt het een volmaaktheid die voorheen ontbrak. Maar als het verstand hierin faalt, dan zal het onwetend en onvolmaakt blijven.
Bovendien is het menselijke verstand beperkt en iets relatiefs. Ah’mad zou iets vanwege zijn verstand kunnen weten terwijl H’asans verstand hier totaal niet van op de hoogte is. Dezelfde persoon zou iets onder bepaalde omstandigheden kunnen weten, terwijl hij op een ander tijdstip of in een andere toestand het niet weet. Het feit is dat mensen verschillende verstandelijke vermogens hebben volgens hetgeen wat Allah Ta’aalaa (Verheven is Hij) aan redenering, besef, overpeinzing, deductie en differentiatie aan hen heeft geschonken.
Het is iets natuurlijks dat het verstand zich zou kunnen vergissen en in tegenstrijdigheden en geschillen zou kunnen vallen in zaken waaraan het blootgesteld wordt. Degenen die dus zeggen dat het verstand de voorkeur gegeven moet worden boven de shar’ verwijzen naar iets waarvan het niet mogelijk is om de juistheid ervan te bevestigen en/of waar te nemen.
Dit is waarom veel sektes van elkaar verschilden en zich onderling van elkaar afsplitsten toen zij de voorkeur gaven aan hun rationalistische dogma’s in plaats van de tekstuele bewijzen. Ironisch gezien is het zo dat elk van deze groepen verkondigt dat het verstand er is om hun standpunten te ondersteunen! Een andere ironie is dat de hoogste theologen, die veel van deze dogma’s hebben voorgeschreven, in verslagenheid en verwardheid geraakten. Velen van hen, zoals imaam al-Djoewaynie, ar-Raazie, al-Ghazaalie en anderen, hadden spijt van hun houding en smeekten Allah de Meest Barmhartige om hen te laten sterven op de fitrah. In hun geval is voorzeker een les voor degenen die dezelfde dogma’s herhalen vanonder de moderne ash’arieten, moe’tazilah en veel van degenen die de rol van het verstand overdrijven!
Een grote vermaning voor allen is de Uitspraak van Allah Ta’aalaa (Verheven is Hij) over de shar’ (Nederlandstalige interpretatie): “…En als het van iemand anders dan Allah geweest zou zijn, dan zouden zij daarin veel tegenstrijdigheden vinden.” [Soerat an-Nisaa-e (4), aayah 82.]
De authentieke Soennah is een openbaring van Allah Soebh’aanahoe wa Ta’aalaa (Glorieus en Verheven is Hij) en de profeet (salallaahoe ‘alayhie wa sellem) heeft gezegd (Nederlandstalige interpretatie): “Mij is de Qor-aan gegeven en daarmee iets gelijks daaraan (oftewel de Soennah).” (Verzameld door Aboe Daawoed, Ibn Maadjah, Ah’mad, at–Tahawie, en ad-Daarimie; sheikh al-Albaanie heeft deze h’adieth authentiek verklaard.) [Zie het 225 pagina’s tellende boek Het Belang en de Autoriteit van de Soennah, geschreven door Jamaal al-Din M. Zarabozo, uitgegeven door Uitgeverij Momtazah. Te bestellen via onze webshop.]
De shar’ met zijn tekstuele bewijzen, die het verstand leidt, komt van Allah ‘Azza wa Djel (de Almachtige en Majesteitelijke) en dat is waarom de selef, die deze verwantschap correct begrepen, met de hulp van Allah de Verhevene behoed werden voor het vallen in verslagenheid en verwardheid!
En alle lof is voor Allah.
[Toevoeging van uwkeuze.net:]
An-Nawawie (moge Allah hem genadig zijn) zei: “De mening van as-Shaafa’ie en de meerderheid van zijn medegeleerden is dat de khawaaridj niet omschreven moeten worden als ongelovigen; dit geldt ook voor de Qadariyyah en de meerderheid van de Moe’tazilah en andere groepen die bevliegingen en begeerten volgen.” (Einde citaat van Sharh’ Moeslim, 7/160.)
Relevante artikelen:
Het behouden van de geloofsleer (‘aqiedah) en het ontstaan van sekten
Qadiyaanisme in het licht van de Islaam (over de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap)
Wij zijn de meerderheid, dus op de waarheid!
Algemene principes van Ahloes-Soennah wal-Djamaa’ah (moedjmal oesool Ahloes-Soennah wal-Djamaa’ah fil-‘aqiedah – samenvatting van de fundamentele principes van de mensen van de Soennah en de Djamaa’ah aangaande de geloofsleer)
Sekten in de islam (diverse artikelen)
